1982’de piyasaya sürülmesinden sonraki birkaç yıl içinde, Commodore 64, on yıl boyunca süren sabit bir yazılım ve etraf ünitesi dayanağı alarak, günümüz yetişkinlerinin sahip olduğu birinci bilgisayar oldu. Commodore International tarafından tanıtılan 8 bitlik bilgisayar Commodore 64, dikkate kıymet bir muvaffakiyete sahip. 1982 yılının baharında seri üretimine başlayan Commodore 64, Ağustos ayında 595 dolara satılmaya başlandı. O vakitten günümüze satışları yaklaşık 17 milyon adede ulaştı ve bu sayı, bilgisayarı tüm vakitlerin en çok satan şahsî bilgisayar modeli haline getirdi.
Commodore 64, muvaffakiyetinin bir kısmını elektronik mağazalar yerine perakende mağazalarda satılması ve direkt televizyona bağlanabilmesine borçlu. Commodore, materyal ve maliyet denetimlerini yapabilmek için tüm modüllerini kendisi üretti. Üretim maliyetlerini kalitesinden ödün vermeden düşürmek, bilgisayarın üretimini 25 dolara kadar düşürüp tüketiciye yaklaşık 350 dolara mal edilmesini sağladı.
Commodore 64 muvaffakiyetinin bir öbür kesimi da Commodore 64 için geliştirme araçları, ofis uygulamaları ve oyunlar dahil olmak üzere yaklaşık 10.000 ticari yazılımın üretilmesiydi. Commodore 64, bugün hala birtakım bilgisayar meraklıları tarafından kullanılmaktadır.
Commodore 64’ün sistem özellikleri
Commodore 64, Ağustos 1982’den Nisan 1994’e kadar üretimde kaldı. İşletim sistemi Commodore KERNAL / Commodore BASIC 2.0’ydi. Bilgisayarın işlemcisi, 1.02 MHz (NTSC versiyonu) yahut 0.985 MHz (PAL versiyonu) ile çalışan MOS Technology 6510’du. 64 kB RAM’e sahip bilgisayarın çözünürlüğü 320×200’dü. VIC-II grafik kartına sahip bilgisayarda, ses kartı olarak SID 6581 bulunuyordu.
Bütün bu özelliklerinin yanı sıra Commodore 64’te, TV, RGB ve kompozit görüntü, 2 kumanda kolu, yazıcı temas noktası, kaset kaydedici, modem ve harici 170K disket şoförü temas noktaları da bulunuyor.
Commodore’un tarihi
Commodore 64’ün üretimci firması Commodore Business Machines, 1954’te Bronx, New York’ta, 1928 doğumlu Jack Tramiel tarafından kuruldu. Uzun bir mühlet boyunca bilgisayar ve makine üretmeyen firma, 1970’lerde hesap makineleri ve dijital saatler üretmeye başladı. Her ne kadar bir müddet boyunca Texas Instruments’ı geçemese de, 1976’da Amerikan işletme yongaları üreten MOS Technologies’i satın aldı. Bu atılım ile MOS’un kıdemli mühendisi Chuck Peddle’ın, Apple II, Atari 800 ve Commodore PET üzere makinelerde kullanılacak 8 bit mikro işlemcisi 6502’nin çalışmalarına başlandı.
1977’de Commodore birinci başarılı bilgisayarı olan PET 2001’i 600 dolara piyasaya sürdü. 1980’de ise Commodore Japan, Amerika’da VIC-20 olarak isimlendirilen VIC-1001’i 300 dolara piyasaya sürdü.
Ocak 1981’de MOS Technology, yeni jenerasyon bir görüntü oyun konsolu için grafik ve ses yongalarını tasarlamak üzere bir proje başlattı. MOS Technology VIC-II (grafik) ve MOS Technology SID (ses) olarak isimlendirilen (C64’te kullanılacak) yongaların tasarım çalışmaları Kasım 1981’de tamamlandı.
Bütün bunlar olurken sistem programcısı ve VIC-20’nin mimarı Robert Russell, SID mühendisi Robert Yannes ile Commodore’daki mevcut eser yelpazesini eleştirerek, eser çeşitliliğinin az olduğuna karar verdiler. Bu kararları da büsbütün iş emelli bir bilgisayar olan Commodore PET serisini devam ettirdi.
Commodore 64 piyasaya sürülmesi
Commodore 64, tanınan VIC-20’nin yeni versiyonu ismi altında VIC-40 olarak kodlandı. Bilgisayarın mimarları, Robert Russell, Robert Yannes ve David A. Ziembicki’ydi ve takım Commodore 64 için harika bir çalışma performansı sergiledi. Çalışmalar sonucunda tasarım, prototipler ve örnek yazılımlar ortaya koyan takım orta vermeden çalıştı.
Commodore 64 piyasaya sürüleceği vakit, VIC-40 eseri, P128 ve B256’yı içeren mevcut Commodore iş eserleri serisine uyması için C64 olarak yine isimlendirildi.
1982 yılının Ocak ayında, teknoloji fuarında sergilenen bilgisayar, fiyatı ve sundukları açısından iştirakçilerin büyük ilgisini topladı. 595 dolara piyasaya sürülen bilgisayarın maliyeti, birinci çıktığı vakitler 135 dolardı.
C64’ü bu kadar başarılı yapan neydi?
1982’de 595 dolara satılan bu makine, bir evvelki modeline epey benziyordu. C64’ün tüm bileşenleri VIC 20’nin kasalarına sıkıştırıldı. Bilgisayarın ağır ilgi görmesinden sonra, sistemin hayranlarının birçoklarının hatırladığı ünlü kahverengi kutusu tasarlandı. Her ne kadar VIC 20’ye benzese de, C64’ün kıymetli ölçüde farklılıkları bulunuyor.
C64, 64K RAM standardına sahip bir MOS 6510 işlemciye dayanıyordu. C64 formatı için yazılmış çabucak hemen her programı 320×200 çözünürlükte çalıştırabilen bu bilgisayar, oyun geliştirmeye ve oyun oynamaya faydalı sprite yeteneklerini kullanarak, kullanıcısına azamî performans sağlıyordu. SID (Sound Interface Device) ismi verilen profesyonel bir synthesizer çipi tarafından desteklenen Commodore 64’ün ses çıkışı, dokuz oktav ve dört dalga formunda kanal sağlıyordu. Bu özelliği de profesyonel olarak elektronik müzik yapmak isteyenler için kafiydi.
Bir evvelki versiyonu üzere C64 de direkt bir televizyona bağlanılabiliyordu. Bu özellik, Commodore 64’ün bilgisayar satıcıları tarafından değil, birebir vakitte ülke çapındaki sayısız departman ve oyuncak mağazası tarafından da pazarlanabileceği manasına geliyordu.
C64’ün eşsiz muvaffakiyetinin tahminen de en düzgün açıklaması, projeye dahil edilen yetenekli mühendislik ve üst idarenin birleşimiydi. C64, şirket lideri Jack Tramiel idaresinde Robert Russell, Robert Yannes ve David Ziembicki tarafından tasarlandı. Tramiel, 1970’lerin ortalarından beri bilgisayar şirketini dikey olarak entegre etmek için uzun müddettir çalışıyordu.
Satışların denetimden çıkmasının akabinde, piyasa hakimiyeti için yavuz bir hareketle Commodore, müşterilerine eski görüntü oyunu konsollarını ya da bilgisayarlarını getirmeleri halinde 100 dolarlık bir indirim teklif etti. Sonrasında ise C64’ün 200 dolara düşmesi, Texas Instruments üzere şirketleri düzgünce kesimin dışına itti.
Star Trek serisinde Kaptan Kirk’ü canlandıran William Shatner, tüketicilere bir bilgisayar alabilecekken neden oyun konsolları satın aldıklarını soran bir dizi reklamda oynayarak Commodore’a dayanaklarını sundu. C64, süratle genişleyen ve devasa bir oyun kitaplığına sahipti ve hatta birçok Atari kolu ve başka etraf üniteleriyle uyumluydu.
Commodore 64 günümüzde bulunabilir mi?
Commodore 64, 1980’ler ve 1990’ların başında yaygın bir platform olduğu için, çalışır durumda bir C64 bulmak çok da güç değil. Her ne kadar ülkemizde çok da yaygın bir bilgisayar olmasa da, C64 için yazılım bulmak da epeyce kolay. Fiyatların kalitesine ve bilinirliğine nazaran değiştiği oyunlar çeşitli açık arttırma sitelerinden satın alınabilir.
2004’te piyasaya sürülen yenilenmiş versiyonu Commodore 64 30-in-1, pille çalışan bir tak ve çalıştır oyun joystick’i, neredeyse C64’ü birebir taklit edebiliyor. 30’dan fazla oyundan birini seçerek oynayabileceğiniz konsol, klavye ve Commodore disk şoförünü de destekliyor.
Commodore 64 ile çalışan beşerler günümüzde hala mevcut. C64 için donanım ve yazılımlar hala çıkmaya devam ediyor. Her ne kadar 39 yıl evvel çıkmış olmasına karşın, C64, kırdığı rekorlarla birlikte asla unutulmayacak bir bilgisayar.
