Akıllı telefonlarımız, bilgisayarlarımız ve neredeyse tüm teknolojik araçlarımızdan yaptığımız hareketlerin tamamının incelendiğini söyleseydik ne düşünürdünüz? Son yıllarda bilgi saklılığı ve güvenliği hususları üst seviye mahkemelere husus olurken, toplumsal mecralar ve Google aramalarımızın bile ne kadar inançsız olduğunu duyduğunuzda moraliniz bozulabilir lakin teknoloji dünyasında aslında takip edilmeyen hiçbir şey yok.
Adım adım başlayacağımız bu seyahatte aslında kendimizi nasıl daha görünür ilan ediyoruz ve hangi bilgilerimizi daha çok paylaşıyoruz sizlere anlatacağız. Kullanıcı hareketlerimizin nasıl kategorize edilip, makine tahsiliyle reklamlara ve bilgi satışına açık hale geldiğini gelin birlikte inceleyelim.
#1. Google Hesabınız ile tutulan kayıtlar:
Aslında hususa en sevdiğimiz noktadan başlayalım. Google hangi platformu kullanırsanız kullanın, tarayıcı bilgilerinizi nizamlı olarak tuttuğu için anonim giriş yaptığınız bir bilgisayarda bile “Google ID” olarak tüm kullanıcıları etiketliyor. Şayet ki bilgisayarınız, akıllı telefonunuz ya da başka akıllı aygıtlarınızda Gmail hesaplarınız açıksa en sevdiği kullanıcı tipi oluyorsunuz keza artık siz bir “unique id’siniz”. Artık tekil kullanıcı oldunuz ve tüm aygıtlarınızda senkronize olduğunuz için sonsuza kadar tanınıyorsunuz. Google siz ne seversiniz, ne yer ne içersiniz her şeyi biliyor. YouTube üzerinde yaptığınız aramalar, dinlediğiniz müzik üslubu, izlediğiniz görüntüler, gezdiğiniz internet siteleri ve ilgi alanlarınızın tamamını yapay zeka işlemeye başlıyor. Aslında en özel bilgilerinizi çoktan kaptırdınız.
Gmail üzerinden beni izleme üzere bir seçeneği faal etseniz bile Google bunları taglemeyi bırakmıyor. “Kişiselleştirilmiş deneyim” ismi altında sizler bu tecrübesi yaşamaya devam ediyorsunuz. Elbette işin daha da taban kısmı şu; “Google’da arama yaptığınızda bir reklama tıklayıp satın alım yapan bir kullanıcı” olduğunuzda Google nezdinde daha pahalı bir kullanıcı oluyorsunuz. Haydi diyelim ki hiç reklama tıklamadınız ve gidip bir internet sitesinden alışveriş yaptınız, bu sitenin Google ADS ve Google Analytics kullanımı yapmasından ötürü tekrar “reklamların maksat kitlesi haline gelerek” Google’a veriniz bu sefer site sahipleri tarafından gönderiliyor. “Eh bu bilgiler alınsa ne olur yahu?” diyebilirsiniz lakin aslında rastgele sayılar ve harflerden oluşan bir “kimlik numarasına” sahip oldunuz ve izleniyorsunuz.
#2. Tarayıcı eklentileri:
Başta Google Chrome olmak üzere kullanılan tarayıcı eklentilerinin birçoğu kullanıcı bilgilerinizi gözlemliyor. Şahsileştirme ismi altında yaptığınız birden fazla hareket işleniyor. Bundan ötürü aslında yeniden “tespit edilebilir” haldesiniz. İşlerinizi kolaylaştırmak ismine indirdiğiniz tarayıcı eklentilerinde hangi müsaadeleri veriyorsunuz hiç takip ettiniz mi?
Anonimleştirerek tutulan tarayıcı dataları bile sizlerin piyasaya alışkanlıkları konusunda bilgileri tutuyor. Siz her ne kadar anonimleştirilmiş bir kullanıcı da olsanız örneğin; “Türkiye’de bir ayda 8789 sefer kedi maması arandı” verisi bu anonimleştirilmiş bilgiden çekiliyor. Elbette bu dataları anonimleştirmeden tutan eklentilerde var. Bu nedenle neyi nasıl kullandığınıza dikkat etmenizde büyük yarar var. Keza Instagram görüntü ve story indirme eklentilerinde son devirde süratli bir “hacking” dalgası yaşanmıştı unutmayın.
#3. Toplumsal medya uygulamaları: Profilimizi kişiselleştirmeyi ne kadar çok seviyoruz, değil mi?
Toplumsal mecralarda açtığımız profillerimizi kişiselleştirmeyi çok seviyoruz değil mi? Girdiğimiz her ayrıntı birçok platform tarafından izlenebilir hale geliyor. Hem bu profili oluşturduğumuz platform hem de öbürleri tarafından takip edilebilir datalar sunuyoruz. Biz profilimizi ne kadar kişiselleştirirsek aslında o kadar kategorize edilebilir hale geliyoruz. Bu siteleri nizamlı tarayan botlar sayesinde aslında kendimiz hakkında birçok bilgiyi paylaşmakla bir arada neredeyse “fotoğraf eşlemeleri” bile yapılabilir hale geliyor. Lakin bunu birazdan inceleyeceğiz.
Şahsileştirilmiş profiller hem reklam ve pazarlama alanında daha rahat kategorize edilebilir hem de şahsî bilgilerimiz konusunda inanılmaz bir bilgi paylaşım noktası haline dönüşüyor. Düşünün tüm toplumsal medya platformlarında her platformdaki hesabınızı biyografi kısmına ekliyorsunuz. Küçük bir Google aramasıyla bile aslında çok kolay tespit edilebilir haldesiniz. Birinin sizin yalnızca toplumsal medya platformundaki profil linkinizi aratması kâfi.
#4. Her anınızı her platformda paylaşmak
Paylaşmak sizi çoktan anonim olmaktan çıkardı. Örneğin Instagram’da bu dataların tamamını paylaştığınızı fakat profilinizin “gizli profil” olduğunu düşünün. Bu dataları sokaktaki X şahsından kaçırdınız lakin artık Facebook INC’nin bilgileri haline geldi ve yapay zeka sizi çoktan “etiketledi”.
Toplumsal medya platformlarında kullanıcıların sıkça yaptığı şeylerden biri de her anını toplumsal medyadan paylaşmak. Anonimlik arayışında bir kullanıcıysanız bunu yaptığınızda aslında kendiniz hakkında birçok bilgiyi paylaşmış oluyorsunuz. Bu platformları birbirine bağladığınızda takip eden yalnızca ilgili toplumsal medya platformu değil, Google vb. üzere devlerinde radarlarına giriş yapıyorsunuz. Keza uygulama üzerinden değil de toplumsal mecralara tarayıcı üzerinden girdiğinizde yeniden 1.madde de yer alan arama alanına giriş yapıyorsunuz.
#5. Gittiğimiz her yeri etiketlemek
Yaptığımız en büyük yanlışlardan bir tanesi bu olsa gerek. Anonimliği en çok dağıtan hususlardan biri yer etiketlemeleri. Biraz uğraşsanız etiketleriniz sayesinde “lokasyon grafiğinizi” çıkarabilirsiniz. Bir periyot sadece bunun için bir uygulama bile vardı. Bilgilerin kime gittiği muhakkak olmayan bir uygulama sizin seyahat ve dolanım rotanızı oluşturuyordu.
Bu etiketlemeler nedeniyle kategorize edilebilir kullanıcılar hale geliyorsunuz. Örneğin; Reklam vermek isteyen bir firma kahve sevenleri işaretlediğinde, sıkça kahve içmeye giden biriyseniz reklam kitlesi içine dahil oluyorsunuz. Elbette pozisyon bilgilerinizi uygulamalarla paylaşmakta sizi bu hususta işaretlenebilir hale getiriyor. Bu sayede lokasyon maksatlı reklamlarda da sıkça hedeflenebilir kullanıcılar haline geliyorsunuz.
#6. Yüz değiştirme uygulamaları da hiç günahsız değil
Tahminen de bu mevzuda en sevdiğimiz ve en karanlık bahislerden biri bu olabilir. İnsanların en kıymetli bilgileri yüzleri ve parmak izleridir. Facebook INC. yüzleri otomatik tanıyıp, otomatik bireyleri etiketleme özelliğini faal ettiğinde bilhassa Avrupa ve ABD’de önemli reaksiyon görmüştü. Tabi ki yeniden de Facebook bu güncellemeyi etkin etti fakat vakit değişikliği sayesinde beşerler yüz değiştirme uygulamalarının ağına düştüler.
Yapay zekaya dayalı yüz tarama ve değiştirme programlarının bilgileri hangi maksatla tuttuklarını hiç denetim ettiniz mi? Yüz analizinizin hangi maksatlarla kullanılabileceği konusunda birçok komplo teorisi uydurulabilir lakin en bedelli kapalılık kesimimizi daima garip uygulamalarla paylaşmaktan asla çekinmiyoruz. Yaşlandığımızda nasıl görüneceğiniz konusunda birçok firmaya açık yayın yapıyoruz aslında.
#7. Yasa dışı oyun ve yazılım kullanımı
Bilgi saklılığı bahislerinin en tehlikeli adımlarından biri bu olsa gerek. Yasa dışı oyun ya da yazılım kullanıyorsanız aslında bilgisayarınız çoktan bir botnet sunucu olmuş olabilir. Tahminen de birçok veriniz aslında makûs niyetli yazılımcıların eline çoktan geçti.
Bu durumun benzeri bir konsepti de yasa dışı uygulama indirme konusunda geçiyor. İnançlı olmayan uygulama sitelerinden akıllı telefonlarınıza indirdiğiniz her uygulama bilgi gizliliğinize önemli bir tehdit içeriyor. Uygulamaya rastgele bir müsaade vermeseniz de aslında başınıza neler geleceği konusunda rastgele bir fikriniz yok. Hayli riskli ve tehlikeli sularda yüzdüğünüzün farkına varmalısınız.
Sonuç: Siz anonim kalmaya çabalasanız da arkadaşlarınız çabalamıyorsa tekrar anonim kalamıyorsunuz
Üstteki tüm hususlar konusunda ne kadar dikkat ederseniz edin, rastgele bir arkadaşınız sizin hakkınızda bir bilgi paylaştığında tekrar anonimlikten çıkıyorsunuz. Sizinle kendini etiketleyen bir arkadaşınız aslında bütün sırrı bozuyor diyebiliriz. Maalesef ki internet üzerinde “gerçek kişiliğinizle” sahiden anonim kalabilmek aslında epeyce sıkıntı.
Bugün Wayback Machine denilen web arşiv aracı nedeniyle bile daha evvel açtığınız lakin kapattığınız profiller tespit edilebilir ve görülebilir haldeler. Dijital dünyada bu nedenle birçok içerik aslında hakikaten silinemiyor. Bu ferdî olarak aslında ne kadar gizlendiğinizi tekrar gözden geçirmenizde yarar var.
Sizler bu mevzuda ne düşünüyorsunuz? %100 anonim olmanın sizce bir yolu var mı? Yorumlarda lütfen belirtin.
