Pek çok şahıs çağdaş bilimin babasını müzakeresiz Isaac Newton kabul eder. Ancak bu görüşe itirazlar var, hem de Newton’un anavatanı İngiltere’den…
İngiltere’nin Surrey Üniversitesi’nden fizikçi Prof. Jim el Halili, BBC’nin internet sitesinde yayınlanan yazısında, Newton’dan yedi surat sene evvel yaşayan, Irak doğumlu Hasan İbn-i Haysem’in, ilk reel bilim adamı olduğunu ve Newton’ın özellikle optik alanındaki buluşlarının Haysem’in çalışmaları üzerinden yükseldiğini yazdı.
AVRUPA’NIN KARANLIK İSLAM DÜNYASININ ALTIN ÇAĞI“Bilim tarihindeki popüler açıklamalar tipik olarak Antik Yunanlılar ile Avrupa Rönesansı arasındaki yarıyılda hiçbir büyük bilimsel büyüme olmadığını öne sürer. Ancak Batı Avrupa’nın karanlık çağlarda yaşadığı gerileme, dünyanın kalanının da durguluk yaşadığı anlamına gelmez. Reelde, 9. ve 13. asır arasındaki yarıyıl İslam bilimini altın çağı olarak nitelendirilebilir.Bu yarıyılda matematik, astronomi, tıp, kimya ve felsefede büyük ilerlemeler yaşandı. Bu yarıyıldaki pek çok dahinin yanında İbn-i Haysem öne çıkmaktadır.
İLK BİLİM ADAMIİbn-i Haysem, çağdaş bilimsel metodun babası unvanını hak ediyor. Genel tanımıyla, çağdaş bilimsel metodu, deney ve gözleme dayalı bilgilerin kullanılması ve yöntemler ve testlerle ortaya konulan varsayımların takip edilerek bilinmez açıklanması, yeni bilgilerin ortaya konması ya da varolanların düzenlenmesi olarak belirleyebiliriz. Bilim bugün bu biçimde yapılıyor ve bilimsel büyümelerin esasında da bu usul uyuyor.
Genellikle bilimsel metodun, 17. asırda Francis Bacon ve Rene Descartes’e kadar ortaya konmadığı iddia edilir. Ancak benim, bu mevzuda İbn-i Haysem’in ilk olduğuna hiçbir şüphem yok. Deneysel bilgi ve denetlenebilir neticeler mevzubahisi olduğunda Haysem genellikle ‘ilk reel bilim adamı’ sayılmaktadır.
GÖRME OLAYINI AÇIKLADI
İbn-i Haysem, cisimleri nasıl gördüğümüze ait suale ilk doğru açıklamayı getirmiştir. Misalin İbn-i Haysem, Platon, Öklit ve Ptolemy gibi düşünürlerin inandıkları dağılma kuramının bu kurama göre gözümüzden çıkan ışınların, bakılan cismi aydınlatması ile görüyoruz deneysel bilgilerle yanlış olduğunu ispatladı.
Ayrıca, daha evvel hiç kimsenin yapmadığı şekilde iddialarını ispatlamak için matematiği kullandı. Bu sebeple de onu ilk teorik fizikçi olarak nitelendirebiliriz.
Belki de buluşları arasında en çok tanınanı ‘iğne deliği kamerası’dır, bu sebeple de onun yansıma yasalarını keşfettiğine inanılmaktadır. Ayrıca ışığın dağılmasında, renk bileşenlerine ufalaması üzerine ilk deneyleri yapmış, gölgeler, gökkuşakları ve güneş yakalanması üzerine çalışmış ve güneş ışınlarının kırılması üzerinden atmosfer yüksekliğinin takribî 100 kilometre. olduğunu hesaplamıştır.
