Motorsporlarının doruğu olarak kabul gören Formula 1, makine sistemiyle çalışan pit gruplarının, süratli arabaların ve her an birbiriyle çaba eden ekiplerin akla geldiği, hafta sonlarını şenlendiren bir aktiflik olarak biliniyor. Pistin dışında ise ekipler, birbirlerinden çok vakte karşı yarışıyor.
Formula 1 gruplarını oluşturan yüzlerce çalışanın, milyonlarca dolara üretilen arabaların, her biri özel olarak imal edilmiş ekipmanların taşınması için devasa bir lojistik gayreti gerçekleştiriliyor. Hatta yarış takvimleri de temelde lojistik göz önüne alınarak hazırlanıyor.
Bilmemiz gereken iki kavram: Avrupa yarışı ve Flyaway yarış
Formula 1 takviminde yer alan yarışları teknik olarak iki farklı kümeye ayırabiliriz. Bu kümelerden birincisi, genel olarak lokal ya da Avrupa yarışları denilen ve Avrupa kıtası ile yakın etrafında koşulan etaplardan oluşan küme. Flyaway isimli ikinci kümede ise Avrupa kıtası dışında kalan tüm yarışlar yer alıyor.
Avrupa Yarışı ismi verilen etaplar, dönemin ortasında yer alır ve baharda başlayıp genelde sonbahara kadar uzanan bir devirde gerçekleştirilir. Yaz aylarında yapılan Kanada Grand Prix’i dışında Avrupa yarışları peşpeşe olur.
9 aylık bir mühlete yayılacak olan 2021 döneminde 23 farklı yarış yapılacak. Tam 5 farklı kıtada yarış gerçekleştirilecek. Ortalamada her 2 haftada bir yarış göreceğimiz bu periyotta hiçbir aksaklık yaşanmaması için gruplar var gücüyle çalışacak.
Formula 1 demek, hiç durmamak demek
Ortalama bir Formula 1 ekibi, ana takıma yardımcı olan yahut tek yarışlık çalışan işçileri kenara koysak bile 80 bireyden oluşur. Bu kadar insan yeri geldiğinde bir hafta ortayla apayrı bir ülkeye sarfiyat. Üstelik bu takımın seyahatlerinin planlanması işin en kolay kısmıdır: Sonuçta bir adet Boeing 737‘ye tüm ekibi sığdırıp bir ülkeden başkasına uçabilirsiniz.
Grupların yarışlarda kullandıkları merkezler olan ve motorhome da denilen yapılar ise işin bir diğer boyutudur. Parası bol olan gruplardan Red Bull Racing’in bu prefabrik binası tam 3 katlıdır ve içinde ofisler, salonlar, merkezler bulunur. Bütün bu yapılar 2 günde kurulur ve 1 günde sökülür.
Yarış esnasında kullanılan ekipmanlar, tekerlekler, yakıtlar ve öteki tüketim gereçleri de lojistik misyonunun bir kesimini oluşturur. Bu modüllerin hangi sırayla taşınacağı bile büyük ehemmiyet arz eder. Hatta daha yarışlar başladığı anda kimi çalışanlar, artık o hafta sonu gereksinim olmayacak ekipmanları taşınmaya hazırlamaya ve yapıları sökmeye başlar. Ferdî olarak Formula 1’de en çok yıllarını bu spora verip yarışları neredeyse asla izleyemeyen bu çalışanlara üzülürüm.
Avrupa: Formula 1’in kendi mahallesi ya da işin kolay kısmı
Formula 1 kadrolarının tamamı ya Birleşik Krallık ya da Almanya’da bir merkeze sahiptir. Bu merkezlerden yarışlara özel tırlarla seyahat yapılır. Kara yolu nakliyeciliği, başka alternatiflere nazaran her vakit daha tercih edilesidir. Aralıkların de görece kısa olması işleri daha da kolaylaştırır. En uzak iki pist ortasındaki ara yaklaşık 1600 kilometredir, ki bu aralık İstanbul-Şırnak ortası uzaklık kadardır.
Formula 1 tırları bu uzaklıkları hiç durmadan kat ederler. Bunun için de tırların her birine üç şoför atanır. Her şoför kendi vardiyasında 8 saat direksiyon sallarken başka iki şoför dinlenme modundadır.
Perşembe gününe kadar gruplar kurulumlarını tamamlar, yarışlar gerçekleştirilir ve sonrasında da bir sonraki yarış için yola çıkılır. Bir piste yarıştan 2 saat sonra giderseniz güya hiç yarış yapılmamış, birkaç saat evvel orada binlerce çalışan ve devasa ofisler yokmuş üzere gözükür.
Flyaway yarışlar: Artık ortalık karışır
Avrupa yarışları, daha evvel de dediğimiz üzere işin kolay kısmıdır. Kıta dışında yapılan yarışlar ise gerçek bir lojistik meydan okumasıdır. Hatta şöyle dersek daha uygun anlaşılabilir: Flyaway yarışların bir kısmı için ekipmanlar çoktan yola çıktı.
Dönem içinde Formula 1 araçları, lastikler ve kimi yan eserler değişiklik gösterebilecek olsa da gruplar ofis sandalyelerini, masalarını vs değiştirmekle uğraşmazlar. Bu tıp büyük, taşınması elzem olmayan ve araçları direkt etkilemeyecek ekipmanlar konteynırlara doldurulur. Sonrasında da bu konteynırlar gemilerle belirlenmiş olan yarışlara götürülür.
AliExpress’ten fiyatsız standart kargo ile bir şeyler almış olan herkesin bildiği üzere gemi ile bir şeylerin bir yerden bir yere taşınması epeyce uzun sürer. Bu yüzden kadrolar, tam 5 farklı seti gemilerle taşımaya başlar. Bu setler genelde bir sefer yılın başında, bir sefer de yılın sonunda kullanılır. Örnek vermek gerekirse geçtiğimiz yıllarda Singapur yarışında kullanılan set sonrasında Brezilya’ya Sao Paolo’ya gönderiliyordu.
Uçakları kimse kullanmıyor mu?
Elbette Formula 1’in lojistiğinde uçaklar da değerli rol oynuyor. Yarış grupları için kritik değere sahip olan bilişim ekipmanları, bilgisayarlar, elbette ki araba şaseleri, motorları, kanatları, tekerlekleri kimi paletlere yükleniyor. Her grubun toplamda 3 adet kıymetli ekipman paleti bulunuyor. Paletlere yüklenen ekipmanlar, Formula 1 idaresi ve ana lojistik sponsoru DHL’in uçaklarıyla taşınıyor.
Bu uçaklarda kullanılan paletler ve taşıma kasaları da özel dizaynlardan oluşuyor. En ufak bir boşluk bile kalmasın, ekipmanlar en efektif halde taşınabilsin diye tasarlanan kasalar, içeride bulunan motor üzere modüllerin da sarsılmaması için alınmış tedbirlerle doludur.
İnsanların taşınması konusu ise biraz daha farklı oluyor. Genelde kadro sahipleri, değerli yöneticiler ve pilotlar özel uçaklarla yarış biter bitmez yola koyuluyor. Çalışanlar ise tarifeli uçaklarla seyahat ediyor. Bilhassa Çin üzere ülkelere yapılan seyahatler, çalışanların her an koşturmasını gerektiriyor.
Formula 1’de bu yıl, geçen dönem yapılamayan yarışlarla birlikte toplam 23 yarış gerçekleştirilecek. Çabada yer alacak 10 grup şimdiden lojistik çalışmalarına başlamış durumda. Önlerinde ise hayli kuvvetli bir dönem bulunuyor.
Formula 1’den Farklı Lojistik Bilgileri
