Etraf arkadaşı güneş enerjisi için Sahra Çölü’ne 400 milyar euroluk yatırım yapılacak.
Kısa ismi Desertec olan proje sayesinde 2050 senesine kadar Avrupa’nın enerji lüzumunun takribî yüzde 17’sinin Kuzey Afrika’dan sağlanması tasarlanıyor.
Desertec, etrafa en duyarlı teşebbüs olması açısından büyük ehemmiyet taşıyor. Aralarında Almanya’nın en büyük enerji ve finans kuruluşlarının da bulunduğu 15 firma, Sahra Çölü’ne yerleştirmeyi tasarladığı güneş enerjisi oturumları için 400 milyar euroluk yatırım yapacak. Bu dev proje için ehemmiyetli ülkelerden biri de enerji lüzumunun neredeyse tamamını yurtdışından sağlayan Fas. Faslılar, projeyi ülkeleri için bir avantaj olarak görüyor.
Fas Enerji Birliği Başkanı Abdullah Elayi’nin Sahra Çölü’ne yerleştirilecek güneş oturumları projesinden bahsederken sanki gözleri ışıldıyor. Fas’ın enerji siyasetinde faal adlardan biri olan Elayi, proje ile alakalı şu değerlendirmeyi yapıyor:
“2015 senesinde Fas’taki ilk güneş enerjisi santraline sahip olacağımızı düşünüyorum. Buradan elde edilecek elektrik yalnızca Fas’ın gereksinimini karşılamayacak, aynı zamanda yurtdışına da ihraç edilebilecek. Avrupa’nın kalkınmasına bizim katkımız da bu biçimde olacak.”
Evvel Fas sonra Avrupa
Proje, Avrupa’nın enerji gereksinimini karşılamasına ehemmiyetli oranda desteklediyecek. Ancak Faslılar açısından tasarının öncelikli amacı, Fas’lüzumunu da karşılayacak olması. Güneşderi elde edilecek enerjinin yurtdışına satılması ise tasarının ikinci ayağını oluşturuyor. Bu öncelik sıralamasının başlıca sebebi ise hali hazırda Fas’ın enerji lüzumunun yüzde 97’sini yurtdışından karşılıyor olması.
Enerji ithalatı, geçtiğimiz sene Fas’a takribî 7 milyar euroya mülk oldu ve bu sayı, kalkınmakta olan bir ülke için ağır bir yük. Öte yandan Fas’ta, çoğalan popülasyonla beraber, giderek daha fazla enerjiye gereksinim dinleniyor. Güneş ve Esinti Enerjileri Derneği Başkanı Said Mavlin, yenilenebilir enerjinin bu anlamda çok iyi bir çıkış yolu olduğu görüşünde. Mavlin şöyle konuşuyor:
“Petrol ülkesi olmamak bizim kaderimiz. Onun yerine ülkemiz bol bol güneş ve esinti alıyor. Yenilenebilir enerjilerle aynı anda istihdam oluşturabilir, etrafı gözetebilir ve hasılatlı bir biçimde çalışabiliriz. Almanya, bu alandaki tecrübeleri sayesinde Fas’la beraber kriterler tanımlayabilir. Bu da öteki ülkeler için misal teşkil edecektir.”
Fransa projeye karşı
Ancak Fas’ta çölde güneş enerjisi santrali kurulması fikrini desteklemeyenler de var. Enerji Bakanlığı’nda bu projenin “Fas’ın yine Almanya enerji şirketleri tarafından bir koloni haline getireceğinden evham eden” etraflar bulunuyor.
güneş enerjisi santrallerine karşı çıkar bir öteki ses de Fransa’dan geliyor. Fransız enerji şirketleri, Fas’ta güneş enerjisi santralleri yerine nükleer santraller kurmak istiyor. Fas Enerji Birliği Başkanı Abdullah Elayi, imali ucuza mülk olan nükleer enerji kullanımı ile alakalı çalışmaların da devam ettiğini söylüyor:
“2020 ve 2025 senelerinde iki nükleer reaktöre sahip olmayı tasarlıyoruz. Faslı ve yabancı uzmanlar şu anda bunun için nerelerin daha uygun olduğunu inceliyorlar. Ve ayrıca gerçekten nükleer enerjiye gereksinim dinleyip dinlemediğimizi sorguluyorlar.”
İspanya’da nükleer evham
Komşu ülke İspanya ise bu münakaşaları evhamla izliyor. Çünkü, İspanya yakınında nükleer santral kurulması fikrine hiç de sıcak bakmıyor. Alman kalkınma dayanakları organizasyonu GTZ’nin Fas’ta bulunan enerji uzmanı Dieter Uh, enerji lobisinin yenilenebilir enerjiye karşı nükleer enerjinin ağırlığını çoğaldırmak için hazırlık içerisinde olduğunu belirtiyor. Dieter Uh şöyle konuşuyor:
“Elbette bir noktaya kadar böyle bir kavga mevzubahisi. Bundan bahsetmeye dahi gerek yok. Bunun tek sebebi yatırımcıların yalnızca bir defa parasal kaynak ayıracak olması da değil. Fas’ın 24 terawatt/saat enerji gereksinimi var. Tek bir nükleer santralin imali 7 terawatt/saat. Dolayısıyla bir nükleer santral kurulursa, enerji gereksinimi eksilecek.”
Bu, kalan gereksinimin de yenilenebilir enerjilerden karşılanabileceği anlamına geliyor. Ancak Fas’da enerji alanında nasıl bir seyir izleneceğini şimdiden kestirmek efor görünüyor. Öteki yandan daha önceki bir Fransız kolonisi olan ülkede, Fransa’nın yoğun tesirini bugün dahi görmek muhtemel.
Çöl Enerji İçin Yeni Umut
