Bilim dünyasının 2010 senesindeki ehemmiyetli büyümeler
Haber, 2010 seneyi bilimsel açıdan bir hayli ehemmiyetli büyümenin altına imzasını attı denilebilir. Pek çoğu arasından dikkate bedel bir kaçını sıralayıp, tam seneyi şöyle bir anımsamak muhtemel.
Suni Deoksirübo Nükleik Asit
Biyoteknolojinin şanlı simalarından olan ve yaptığı uç noktalardaki çalışmalarla tanınan Craig Venter 2010 senesinde de kendinden laf ettirdi.
İnsan yapısı suni bir canlı yaratmanın muhtemel olup olmadığı sualine yanıt arayan J. Craig Venter Enstitüsü’nden bilimcilerin eskiki senelerde laboratuvar etrafında ürettikleri ilk suni bakteri Deoksirübo Nükleik Asidi, bilim dünyasına bomba gibi düşmüştü. Takım çalışmalarını 2010 senesinde bir adım daha ileri götürerek Mycoplasma cinsinden bir bakteri hücresine suni deoksirübo nükleik asit nakletti. Neticede, suni Deoksirübo Nükleik Asit ile yaşayan hücrenin genetik kodu laboratuvarda nasıl tanımlandıysa, hücrenin o biçimde davrandığı görüldü.
Neandertal genomu tamam
38.000 ila 44.000 sene evvel bugün Hırvatistan olan bölgede yaşamış üç dişi Neandertal’e ait kemiklerden elde edilen Deoksirübo Nükleik Asit kullanılarak Neandertallerin tüm gen dizilimi ortaya çıkarıldı. Almanya Max Planck enstitüsü’nden Svante Pääbo’nun idaresindeki çok halklı takımın belirtileri, çağdaş insan ile Neandertal insanının bir noktada çiftleştiğini ve Afrika orijinli olmayan günümüz insanlarının da bu Neandertal genlerinden taşıdıklarını ileri sürmüştü.
Arseniği yapıtaşı olarak kullanan bakteri
Herşey bilinmeyen bir basın açıklamasıyla başladı: “NASA, Dünya-dışı hayata dair arayışları kökünden etkileyecek astrobiyolojik bir belirtiyi tartışmak üzere basın buluşması tertip edecek.” Medya ve sanal civarda uzaylılarla temasa geçildiğinin açıklanacağına kadar uzanan bir spekülasyon dalgası egemen olsa da asıl tamamen dünyaya aitti. araştırma takımından Felisa Wolfe-Simon’un Kasım ayında yaptığı açıklama, Kaliforniya Mono Gölü’nde yaşayan bir bakteri cinsinin, laboratuvar koşullarında Deoksirübo Nükleik Asit’sındaki fosfor elementi yerine canlılar için zehirli olan arseniği bağlayabildiği biçimindeydi. Belirti bilimsel açıdan büyük ehemmiyete sahip olsa da, şu gizemeler çalışmanın usulündeki zaaflara ve neticelerin geçerliliğine müteveccih kuşkulara ait münazaralar bilim gündemini meşgul ediyor.
Büyük Hadron Çarpıştırıcısı
Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’ndeki CERN Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın çalışmasıyla beraber asıllaştırılan deneyde elde edilen 38 adet anti-hidrojen atomu, üzerinde yeterince gözlem yapılacak bir müddet süresince, başka bir deyişle saniyenin onda birinde, emin bir civarda yakalanarak tutuklanarak incelendi. Bu anti-madde atomları üzerinde yapılan gözlemlerin, aşamanın ortaya çıktığı Büyük Patlama’dan sonra anti-maddeye ne olduğunun anlaşılmasına ışık yakalaması bekleniyor. CERN’de yürütülen ve sicim teorisinin bazı şekillerinin test edildiği deneyde oluşabileceği öngörülen ufak kara delikler, kamuoyunda münakaşa başlatmıştı. Deney neticeleri, bu tip karadeliklerinin herhengi bir biçimde oluşmadığını ortaya koydu ve kaydolunan 7 trilyon elektro voltluk kütlesel enerjiye sahip çarpışmalar sırasında, mikroskobik karadeliklerin varlığına ait hiçbir bilgi kaydolunamadı. Böylece değişik ebatların varlığını öngören bir dizi teorik model en azından bu enerji seviyeyi için yanlışlanmış oldu.
Yeni Canlı Cinsleri Keşfedildi
Teuthidodrilus samae bilimsel ismindeki bu on ‘kollu’ deniz solucanı, Endonezya sarihlerinde yürütülen bir ekspedisyon sırasında yüzeyin 3.000 metre altında keşfedilen onlarca yeni canlı cinsinden bir tanesi.
Mars’ta su izleri
NASA’nın 4 Ocak 2004 tarihinde Mars yüzeyine indirdiği bulgu vasıtayı Spirit, 1 Mayıs 2009’da toprağa saplanarak hareketsiz kalmıştı. Fakat bu negatiflik birliktesi sürpriz bir büyümeyi getirdi. Taşıt kuma saplandığı sırada yüzey toprağının oluşturduğu kabuğu da kırdı. Kırılma sayesinde erişilen toprağın alt kısmının sıradan bir görünüme sahip olmadığı hakimiyet takımının gözünden kaçmadı. Saplanma sebebiyle bir yere hareket edemeyen Spirit, bulunduğu noktayı tabaka tabaka tahlile başlamış. Toprak tahlilleri 2009 Nisan’ından Ocak 2010’a kadar sürmüş. Belirtiler vasıtanın defineli bulunduğu tabakaların silis, olijist ve jips gibi çözünmez minerallerini barındırdığını gösteriyor. Fakat alt katmanlara indikçe demir sülfatın suda erimesiyle alana gelen çözünebilir bileşiklerin her tabakada çoğalan ölçüde bulunduğu da tespit edilmiş gidişatta. Analistler, yüzbinlerce sene ya da çok daha evvelinde, Mars henüz yuvarlak halini bütün olarak almamış ve görece eğri bir formdayken, Spirit’in şu an durduğu noktaya kar yağdığını ve eriyerek alt katmanlara süzüldüğünü varsayım ediyor.
Çağdaş insana yeni bir yakın akraba
Sibirya’daki Altay Dağlarındaki Denisova Mağarası’ndan çıkarılan 30.000 yaşındaki buluntuların diş ve parmak kemiklerinden alınan Deoksirübo Nükleik Asit misalleri, bunların daha önceki ve değişik bir insan cinsine ait olduğunu gösterdi. Almanya Leipzig’teki Max Planck Evrimsel Antopoloji Enstitüsü’nden Dr. Richard Green, insanın erken yarıyıl atalarından bir grubun 300.000 ila 400.000 sene evvel Afrika’yı terk ettiğini ve süratle bölünerek dağıldıklarını düşünüyor. Green’e göre bu parçalardan bir dal Neandertaller’e evrilirken öbürüyse doğuya yönelerek Denisovanlar’ı alana getirmiş. Bulunduğu mağaranın ismine atfen Denisova’lı anlamına gelen ‘Denisovan’ ismi verilen cinsle beraber Neandertal ve çağdaş insan, yakın yarıyılda yaşamış olan üç insan cinsini oluşturuyor.
İlk dış-seyyare atmosfer tahlili
Güneş Sistemi’nden 42 ışık seneyi uzaklıkta bulunan ve 2009 senesinde keşfedilen dış seyyare GJ1214b bu sene araştırılarak, ilk kere süper-Dünya ebatlarında bir dış seyyarenin atmosferi inceleme edildi. Böylece gökcisimlerinin belirlenmesinde ehemmiyetli bir safhaya gelinmiş oldu. Uzmanlar yaşanabilir seyyareleri keşfetmek için geliştirilen bu tip inceleme teknikleriyle, 10 sene içinde böyle bir seyyareyi bulmayı amaçladıklarını belirtiyorlar.
ntvmsnbc
Yaftalar : Bilim Bilimsel Büyümeler
