Beyinlerinizi faydalı çalıştırmanın yolunu öğreniyor musunuz? Uzmanlar beynin nasıl faydalı çalıştırılacağı mevzusunda şu tiyoları veriyor.
Uzmanlar beynin nasıl faydalı çalıştırılacağı mevzusunda şu tiyoları veriyor.
1- Buluşma ve ehemmiyetli işlerinizi sabah yapın. Beyin, saat 10.00’a kadar çok daha faydalı çalışıyor
2- Öğlen yemekten sonra konsantrasyon düşer. 10 dakikalık öğlen uykusu, beynin tekerrür çalışmasını sağlar
3- Beyin akşam saatlerinde tekerrür çalışmaya başlar. Soğukkanlı bir müzikle, beynin stresini alabilirsiniz
Beyin Cerrahı Doç. Dr. Cahide Topsakal, beyni daha devingen ve faydalı kılmak için neler yapılması gerektiğine dair sorularımızı cevapladı:
* İnsanın aklını, beyni mi tanımlıyor?
İnsan aklını yüzde 50 genetik özellikler, yüzde 50 etrafsal etkenler tanımlar. Etrafsal etkenler genetikten daha ehemmiyetlidir. Çok zeki doğup, zekâsı ileride de aynı seviyede kalan çok insan var. Ama sıradan bir ailenin çocuğu olarak doğup, birer dahiye dönüşen misaller de var. Bu; eğitimle ilgili. Beynin gelişim ve eğitiminin yüzde 90’ı, altı yaşa kadarki süreçte bitirilir. Beynin anatomik gelişimi ise 20’li yaşlara kadar sürer. Bilme kapasitesi ilk altı senede çok daha ön tasarıdadır. Çocuğa ne verilecekse, bu yarıyılda verilmelidir. Anaokulu eğitimi ehemmiyetlidir.
ÇOK OKUYAN GEÇ BUNAR
* Beyni geliştirmek için neler yapılabilir?
Yapbozlar, çocukların beyin gelişimi için yararlıdır. İleri yaşlarda da bulmaca çözmek, bol sayılı parolaları ve rakamları usta yakalamak ya da ezberlemek bereketlidir. Telefon numarası ezberlemekte de fayda vardır. Kolay matematik hesaplarını kafadan çözmek de ehemmiyetlidir. Bunları yapamayanların, bol bol kitap okumaları gerekir. Okuyan beyin, geç bunar. Bu egzersizler, beyinde kısa yollar oluşturur. Kısa yollar yaratmak, pratik hayat için ehemmiyetlidir. Mesela talebeler bir sualin cevabını basit anımsamak için yanıt maddelerinin satır başlıklarına harf koyar ve ondan kelime üretir. Böyle kelimeler türetmek de, yapılması gereken bir egzersizdir. Diyelim ki; vasıtamı otoparkta yeşil alanda bulunan C6’ya koydum. ‘Yeşil Bursa’nın Ceyhan 6’sı’ diye bir kelime türetirsem, orayı unutmam güçleşir.
07.00-10.00 ARASI ÇALIŞIN
* Beyin hangi saatte ne biçimde çalışmaktadır?
Bunalımdaki beyin, gece yarısından sonra sıhhatsiz düşünür. İyi yatmış ve yeterli beslenmiş bir vücudun beyni ise zorunlu beyin egzersizlerini de yapmışsa; en iyi sabah saatlerinde çalışır. 07.00-10.00 arası, bilmeye en yatkın saatlerdir. Yemekten sora konsantrasyon düşer ve uyku bastırır. Siesta yarıyılında beyin az çalışır ve hiç verim alınmaz. Şekerlemeler, beyne iyi kazanç. 10 dakikalık bir şekerleme bazen altı saatlik uykuya bedeldir. Beyin, akşam saatlerinde tekerrür açılır. Ancak midenin aç olmaması gerekir. Beyin yalnızca şekerle beslenir. Kan şekeri düşerse, beyin çalışmaz. Sık ama az yemek, kan şekerini statik yakalamak için ehemmiyetlidir.
GÜNDE ALTI ÖĞÜN YİYİN!
* Bu surattan mı, imtihanlardan evvel şeker yemek önerilir?
Evet. Kan şekerini statik ve yüksek yakalamak, beynin bütün kapasiteli çalışmasını sağlar. Beyin, süratli şokları hoşlanmaz. Günde altı defa beslenmek ise en beğendiği şeydir. Akıl akşam saatlerinde açılır. Bunda çay ve kahvenin de rolü var. Gün içinde beden bitkin düştüğü için beyin de bir vakit çalışmayı yalanlar. Trafik stresi, hengame ve aile problemleri beyni yorar. Bu bitkinlikten kurtulmak için kendi ilacınızı kendiniz bulun, soğukkanlı bir Müzik ve azıcık Polyannacılık gerekebilir. Uykudan az evvel fayda çoğalır. Beyin gece fayda alıyorsa, bu saatler değerlendirilmelidir.
Başkasının acısına çok üzülmeyin
Beynimizi kaygıdan uzak yakalamalıyız. Beyin ‘acaba’yı hoşlanmaz. Cihana sual işareti biçimindeki düşünceler yayarsanız, asıllaşacak hoş hadiseleri negatifleştirebilirsiniz. Hiç kimsenin acısı ile çok fazla empati yapmamak gerekli. Çok fazla empati, eş acıların size yapışmasına yol açar. Kaygılı bir beyin faydalı olamaz. Niyete kitlenin! “Netlikle bunu yaşayacağım dediğiniz” anda, bir beyin cerrahı olarak size garanti ediyorum ki; yapamayacağınız şey yoktur. Öte yandan zafere alışmış bir beyni de doyurmak gerekir. Böyle bir beyin, daha çok zafer ister.
Muz, çikolata ve müzik beyni devingen meblağ
* Beyni genç ve devingen yakalamak için harcanması gereken besinler var mı?
Hafif ölçüde kafein başka bir deyişle çay, kahve ve kola tüketimi beynin daha duru çalışmasını sağlar. Bir Hayli insanda kahve alışkanlığı beyni açmak için gelişmiştir. Kahve içmeden uyanamayan bir hayli insan vardır. Ancak alışkın olmayan bir bireyin, güne kahve içerek başlaması ters tesir yaratabilir. Çikolata, muz, fındık, fıstık ve balık gibi birtakım besinler ise serotonin kapsadıkları için mutluluk hormonu dağılmasını sağlar. Bu besinlerin, beyni devingen ve mutlu yakalamaya müteveccih bir tesirleri vardır. Mutlu beyin de, bütün kapasite ile çalışır.
* Beyin sıhhati için netlikle uzak durulması gereken şeyler var mı?
Sigara ve içkiden kesinlikle uzak durmak gerekiyor. Nikotin, bedenin tam damarlarını büzeceği için beynin kanlanmasını bozar. Bu da; beyne az kan gitmesi anlamına geleceği için beyin yarı kapasite ile çalışmaya başlar. Devamlı içki harcayanların beyinlerinde küçülmeler de olabilir. Kokain kullanımı da, beyni bir ceviz kadar küçültebilir.
HOBİLER EDİNMELİSİNİZ!
* Spor ve müziğin, beyin sıhhatine müteveccih pozitif tesirleri var mı?
Netlikle var. Spor ve müzikle ilgili olmak, beyni besler. Bir hobi edinmek bu anlamda çok ehemmiyetlidir. Örgü örmek gibi en kolay hobi dahi, sizin, dolayısıyla da beyninizin mutlu olmasını sağlar. Spor yapmak da beyin sıhhati için çok yararlıdır. Spor yaparken, beyinde endorfin sınan bir madde salgılanır. Bu da; beyne haz duygusu verir ve büyümesini sağlar. Spor, beyinde gençlik hormonu salgılanmasına da olanak verir. Bu da, yıpranan hücreleri yeniler.
Unutkanlığın ilacı meditasyon
* Unutkanlık, beynin çok yorulduğunun bir işareti midir?
Unutmak, hafıza bitkinliğinden kaynaklanır. Genellikle umursanan şeyler unutulmaz. Beyin ehemmiyet rakamına göre hadiseleri çöpe atar. 40 yaşından sonra, herkeste unutkanlıklar olur. Bunu geciktirmek elimizdedir. İyi beslenerek, kan şekerini statik tutarak, spor ve beyin jimnastiği yaparak; unutkanlığı asgaride yakalayabiliriz. Beyin daha erken yaşlarda fire vermeye başlasa da, ihtiyarlama 40’lı yaşlardan itibaren reelleşir. Beyni stresten uzak yakalamanın yollarından biri meditasyondur. Namaz kılmak da çok tesirli bir meditasyondur.
Antidepresan yerine gün ışığı
* Mutluluk ve mutsuzluk beyni nasıl tesirler?
Beyin bunalıma girdiği zaman değişik, mutlu olduğu zaman değişik çalışır. Ağır bunalım yaşayanların hafıza kaybına uğrar. Belleğin geri gelmesi, bir-iki seneyi bulabilir. Bu surattan, bunalımları ağır seviyeye vardırmamalı. Gün içinde beynin salgıladığı hormonlar, performans maharetini tesirler. Mutsuzluk, mutluluk hormonunu alt sürükler ve bunalımı getirir. Biz de, mutluluk hormonunun yine salgılanması için antidepresan veririz.
PERDENİZ AÇIK OLSUN!
* Antidepresanlar beyne rastgele bir hasar verir mi?
Beyne hasar vermezler ancak beyin dışındaki başka işlevleri etkileyebilirler. Kiloluluk ya da cinsel gönülsüzlük yaratabilirler. Ancak içki ile beraber alınırlarsa, beyne hasar verirler. Ben bunalımdaki insanlara bol bol yürüyüşe çıkmalarını öneriyorum Ayrıca, bunalıma meyli olanlar odalarının perdeleri kapalı olarak yatmamalı. İnsanların sabahları gün ışığı ile uyanmaları gerekir. Gün ışığı, beyinde serotonin sınan mutluluk hormonunu salgılayan en ehemmiyetli etkendir. Sabahları, yavaş yavaş dönen ışığı beynin idrak etmesi gerekir. İlaç, beynin kendi ürettiği serotoninin yerini almaz.
Haberci
