Tüp bebek rehabilitasyonsi gören çiftlerdeki temel sorunlardan biri, yeterli ölçüde ya da nitelikte sperm olmaması. Muhteşem olmayan spermler, faize kapasitesinin de düşmesine neden oluyor.
Bilimsel araştırmalara göre, spermin muhteşem olması için bazı kriterler söz konusu. Baş kısmının kuyruk ve boyun kısmına oranı, baş kısmının uzunluk ve eni arasındaki oran, baş kısmında dölleme özelliğinin yer aldığı akrozom denilen alanın büyüklüğü gibi bir çok kriter, spermin muhteşem olmasını sağlıyor.
Konutlu çiftlerin bir kısmını etkileyen kısırlık, “bir yıldan fazla süreyle hiçbir korunma yöntemi kullanılmamasına karşın çocuk sahibi olamamak” olarak tanımlanıyor. Günümüzde çiftlerin % 10-15’inin kısırlık sebebi ile hekime müracaat ettiği biliniyor. Bu çiftlerde görülen kısırlık sorununun yaklaşık % 50’sinin sebebi, erkekler. Erkeklerde görülen faize kapasitesindeki sorunlar, kısırlık sorunun ehemmiyetli bir sebebi. Tüp bebek rehabilitasyonsi için gelen erkeklerde, faize kapasitesinin vaziyetini ölçmek için sperm analizi yapılıyor.
Spermlerin hareketliliğinin ve kalitesinin çocuk sahibi olmayı etkilediğini söyleyen Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. İsmail Çepni, yapılan bilimsel çalışmaların sonucunda “muhteşem spermin” tarifinin yapıldığını bulguyor. Muhteşem spermin bilimsel tarifi, baş kısmının kuyruk ve boyun kısmına oranı, baş kısmının uzunluk ve eni arasındaki oran, baş kısmında dölleme özelliğinin yer aldığı akrozom denilen alanın büyüklüğü gibi bir hayli kriterle açıklanıyor. Uygun bir meni incelemeyi yapılabilmesi için erkeğin 2-5 gün cinsel diyet yapması, verilen meninin de en kısa sürede incelenmesi gerekiyor. Prof. İsmail Çepni, son yıllarda sperm yapısının tüm detaylarıyla ortaya çıkartıldığını ve sıradan sperm kavramının kesin kriterlerle tanımlandığını belirterek şu bilgileri veriyor: Kruger kriterleri denilen bu sınıflamaya göre, spermlerin %4’şöhretten daha az sıradan yapıya sahip olanların natürel yollar ile çocuk yapma olasılığı yüzde 8 oranında.
Bir erkekte sıradan sperm oranı %4’şan üzerindeyse natürel yollarla çocuk sahibi olma oranı %64’e çıkıyor.
Bir erkekte %14’şan üzerinde sıradan yapıya sahip sperm varsa sperm sayımı iyi kabul ediliyor. Bu oran %4–14 arasına arasında kalıyorsa sınırda kabul ediliyor.
Ancak sıradan sperm sayımı sonuçları, erkeğin kesin olarak çocuk sahibi olacağını göstermiyor. Bunun tersi de doğru. Erkekte anormal spermiogram sonucu çıktıysa bu da bireyin çocuğu olamayacağı anlamına gelmiyor, sonuç anormal da olsa Çocuk sahibi olabiliyor.
İnsan spermi fizyolojik ve çevresel etkenlere bağlı olarak değişebiliyor. Sperm oranlarında değişkinlikler olabiliyor. Bu sebeple tahlilin iki kez yapılması gerekiyor.
Viral enfeksiyonlar, fiziksel veya psikolojik stresleri bulunan hastaların 3 ay ara ile sperm analizi yaptırması ehemmiyet taşıyor.
ERKEKLER NEDEN KISIR OLUYOR?
Sigara ve içki spermi azaltıyor
Sigara içmek sperm sayısını keskin olarak düşürüyor. Birey üç ay sigarayı vazgeçince sperm sayısında olağanüstü çoğalışlar olabiliyor. Sadece sigara vazgeçerek çocuk sahibi olan çiftler var. Uyuşturucu kullanımı, yoğun içki alımı da spermi ciddi derecede bozuyor. Sperm hücresi 2,5–3 ayda olgunlaşabildiği için 72 gün, sigara vazgeçildikten sonra sperm üzerindeki tesirleri de 3 ayda ortadan kalkıyor.
Kronik ilaç kullanınca hasar görüyor
En başta radyoterapi veya kemoterapi gibi kanser rehabilitasyonları sperm yapımını çoğunlukla kalıcı olarak etkiliyor.
Depresyon ilaçları
Sakinleştiriciler
Narkotik ilaçlar
Bazı mide ilaçları
Nikotin
Kas geliştirmede kullanılan steroid cinsi ilaçlar faizeyi bozuyor. Ölçünün azaltılması, seçenek ilaçlarla değiştirilmesi faize fonksiyonunu düzeltiyor.
Tarımda kullanılan bazı böcek öldürücü ilaçları, çalışma civarındaki uçucu gazlar boya, mobilya, akümülatör sanayi, radyasyona maruz kalma sperm yapımını bozuyor.
Natürel denilen mahsuller sperme hasar verebiliyor
Faize sorunu yaşayan çiftler sık sık “natürel mahsullerle çocuk sahibi olabilir miyiz?” diye soruyor. Piyasada ve internet üzerinden satılan içeriği muhakkak olmayan maddelerin kullanılması oldukça yanlış. Hastaların evvel doktora danışmasında yarar var. Aksi takdirde bu mahsuller hasar verebiliyor.
Testisteki sorunlar olumsuz etkiliyor
Erkekte inmemiş testis sorununun bulunması
Testisin kendi çevresinde dönerek dolaşımının bozulması olarak belirlenen ‘torsiyon’ problemi
Testise alınan darbe ile yaralanma
Testiste büyüyen kanserler
Bazı enfeksiyon hastalıkları faize uzuvlarını etkileyerek testislerde sperm yapımını bozabilir
Ergenlik çağından sonra geçirilen kabakulak hastalığının %25 oranında kısırlığa sebep olması en iyi öğrenilen misaldir.
Hormonal eksiklikler de kısırlık yapıyor
Sperm yapımını sağlayan FSH ve LH hormonlarındaki düzensizlikler, en sık görülen biçimidir. Bu hormonların eksikliği de kısırlığa neden olabiliyor.
Bağışıklık sistemi bozulunca sperm de nasibini alıyor
Bazı erkekler, kendi spermlerine karşı antikorlar oluşturarak, sperm hareketlerinin bozulmasına veya aglütinasyonlara spermlerin başlarından veya kuyruklarından yapışarak hareket yeteneğini kaybetmesi neden olabiliyor.
Testis damarındaki varisleşme erkeğin düşmanı
Testisler skrotum haya ismi verilen torba yapıları içinde bulunuyor. Buradaki damarların varisleşmesi varikosel de sperm kalitesini bozabiliyor. Varikosel, erkek hastalarda %21–41 oranında görülüyor. Varikosel ancak çok ileri derecede bulgu verdiğinde örneğin ağrı da yaptığı gidişatlarda spermi etkiliyor. Sadece ultrasonda tanımlanan varikosellerde ameliyat galibiyet getirmiyor. Genetik olarak bazı erkeklerin Y kromozomunda bulunan gen farklılıkları sperm hücrelerinin azlığı veya yokluğuna neden olabiliyor.
Sperm kanallarında tıkandıysa
Sperm kanallarındaki tıkanıklıklar, spermin geçişine kısmen veya tamamen oligospermi, azospermi mani olabilir. Bu vaziyet doğuştan olabileceği gibi daha sonra oluşan enfeksiyonlara ve ameliyat yan tesirlerine bağlı olarak da ortaya çıkabilir.
Cinsel ilişkiye ait problemler
Empotans sertleşme problemleri veya erken boşalma, bu grupta yer alan sebeplerdir.
ERKEK KISIRLIĞI NASIL REHABİLİTASYON EDİLİYOR?
“Doğuştan hormon eksikliği” Hipogonadotropik Hipogonadizm ilaçlarla rehabilitasyonsi muhtemel olan ender erkek infertilitesi sebepleri arasında yer alıyor. Ancak bu rehabilitasyon kısa süreli olarak yapılmıyor. İlaçların kumpaslı kullanan hastalarda 6 aydan evvel az oranda hastada sperm çıkışı görülmekle beraber 12. ayda %70-80 oranında sperm çıkışı görülüyor. Mikro-TESE ile biyopsi yapılıyor, daha çok sperm bulunuyor
“Mikroskobik TESE” veya “mikroskobik testis biyopsisi” olarak adlandırılan yöntem, daha evvel kullanılan klasik testis biyopsisi yöntemine göre daha yüksek oranda sperm hücresi bulma şansı veriyor.Azoospermik bireylerde Klinefelter’s Sendromu olarak adlandırılan ve cemiyette vasati doğan 500 erkeğin birinde tespit edilen genetik hastalıkta; testis boyutlarının banalin altında oluşu 2-3 ml hacimde, testosteron erkeklik hormonu düzeyi düşüklüğü ve menide spermin bulunmaması azoospermia sonucu kısırlık mevcuttur. Bu erkeklerde, inmemiş testis, çok az sayıda spermi çıkan erkeklerde, kabakulak hastalığı sonrasında azoospermi gelişmiş olan erkeklerde mikro TESE operasyonu ile sperm araştırılması dondurma imkânı bulunan tüp bebek merkezlerinde yapılmalıdır.
Sperm dondurma harekâtı galibiyetli oluyor
Özellikle erken yaşlarda kanser ya da değişik hastalıklar sebebiyle radyoterapi ya da kemoterapi alanlar için ileride çocuk sahibi olma şanslarını gözetmek için kesinlikle önerilmelidir. Mikro-TESE de elde edilen spermlerin kullanılmayanları da dondurulmalıdır. Sperm dondurma harekâtı, çok galibiyetli olarak uygulanmaktadır.
Nasıl rehabilitasyon edeceğiz?
Günümüzde kabul gören görüş erkeği rehabilitasyon etmek değil mevcut spermini kullanmak biçimindedir.
Şayet kendiliğinden hamileliğe imkân tanıyan bir sperm analizi varsa, kadının yaşı genç ve konutluluk süresi kısa ise bir süre daha beklenebilir. Toplam hareketli sperm sayısı 10 milyonun üzerinde ise aşılama yapılabilir. Uygulama başına hamilelik oranı %5-10 etrafında olup aşılamaya başlayan her 10 çiftten 2-3 tanesi 3 sınama sonunda hamile kalabilir.
Aşılama toplamda 3 kezden fazla yapılmamalıdır. Hamile kalamayan kadınlarda daha fazla tekerrür edilmesinin yararı yoktur. Erkek kısırlığında en faal rehabilitasyon tüp bebek ve mikroenjeksiyondur. Kadının da genç olduğu ve yumurtalık kapasitesinin iyi olduğu gidişatlarda galibiyet çok yüksektir. Galibiyet böyle çiftlerde %50’lere kadar çıkmaktadır.
ERKEKLERE SPERMLERİ KORUMA TEKLİFLERİ
Yaşam stilinde farklılıklar ile stresin azaltılması
Fazla kilo var ise verilmesi
Kumpaslı spor yapılması
Sigara ve içkiden uzak durulması
Çevresel hasarlı atıklardan kaçınılması
Dar giysiler giyilmemesi
Sauna/sıcak banyonun seçim edilmemesi
Dizüstü bilgisayarların uzun süreli kullanılmaması
Tüm gün oturarak çalışmaması
Muhteşem spermin profili nasıl olur
