İskoçya’ya tasa olan “koyunlar neden küçülüyor?” sualinin yanıtı Türk bilim adamından geldi
İskoçya’da bir koyun cinsinin boyunun giderek küçülmesi uzunca bir vakittir bilim adamlarını meşgul ediyordu. Londra Imperial College’ta öğretim abonesi olan Arpat Özgül ve takımı işin gizemini çözdü. Namlı Science Express’te 2 Temmuz’da yayımlanan yazıya göre, koyunların küçülmesinin nedeni küresel abuhava farklılığı. Arpat Özgül’şan tezi, bilim dünyasında büyük alaka ile karşılandı.
Daha evvel Girit ve Kıbrıs’ta cüce fillerin, cüce su aygırlarının fosilleri bulunmuştu ama bir koyun cinsinin giderek küçülmesi ilk kere oluyordu. Bilim dünyası, İskoçya’da neredeyse gözle görülür bir şekilde küçülen koyunların gizemini merak ediyordu. Londra’daki Emperial College’tagörev yapan Türk biyolog Arpat Özgül ve takımı, işte bu gizemi çözdü.
Dünyanın en namlı bilim mecmuası Science’ın son rakamında yayımlanan ‘The Dynamics of Phenotypic Change and the Shrinking Sheep of St. Kilda’ Fenotipik Metamorfoz Dinçleri ve St. Kilda”ın Küçülen Koyunları başlıklı yazı, üzerinden birkaç gün geçmesine karşın bilim dünyasında büyük alaka uyandırdı. Araştırmada, İskoçya sarihlerindeki Hirta Adası’nda yaşayan ve evcil koyunların yabani bir soyu olan Soay koyununun boy ortalamasında görülen küçülmenin nedenleri araştırılıyor. Küresel ısınmayla beraber kış aylarının daha ılıman geçmesi ve İsme popülasyonundaki çoğalış neticeyi Soay koyunlarının boy ortalamasında kumpaslı bir eksilme görülüyor. Hirta Adası’nda yaşayan koyunların boy ortalaması son 24 yılda yüzde beş ortamında bir küçülmüş gidişatta. Yazıda bu düşüşün nedenlerini şöyle açıklanıyor.
Kış aylarının daha sert geçtiği yarıyıllarda yeni doğan bir kuzunun yaşamının ilk kışını atlatabilmesi için özellikle doğumdan sonraki dört-beş ay içinde süratli bir biçimde gelişmesi gerekiyordu.
Ancak küresel ısınma neticesinde kış ayları daha öncekine oranla daha ılıman geçiyor ve bu da yaşam koşullarını basitleştiriyor. Hem gıda kıymeti yüksek otlar daha uzun müddet toprakta kalıyor, hem de bir hayli koyunun vefatına neden olan fazla soğuklar eksiliyor.
Daha yavaş gelişen kuzuların yaşamda kalma ihtimali çoğalıyor ve bu küçük fertler ileriki yıllarda küçük yetişkinlere dönüşüyor.
Kuzuların gelişmesini yavaşlatan bir başka unsur da isme popülasyonunun taşıma kapasitesine erişmiş olması. Adadaki koyun popülasyonu çoğaldıkça fert başına düşen ot ölçüyü eksildiğinden, kuzuların sihrime sürati zamanla yavaşlıyor.
