Amerikan arabaları klasiktir, Alman arabaları güçlüdür, Japon arabaları kullanışlıdır fakat bir de milyonlarca şoförün gönlünü kazanan İsveç arabası Saab modelleri vardır. Gerçek otomobilseverler Saab modellerini hatırlayacaktır. İsveçli bir uçak üretim şirketi tarafından geliştirilen ve piyasaya sunulan bu araçların geçmişi İkinci Dünya Savaşı öncesine kadar uzanıyor.
Saab arabaları artık üretilmiyor, hatta ikinci el satış pazarlarında bile her vakit karşılaşılan modelleri yok. Yeniden de bu sıradışı araca gönül vermiş birtakım otomobilseverler merak ediyor, Saab arabalarına ne oldu? Bir periyot dünya araba piyasasında fırtınalar estirmiş Saab araba modellerinin ortaya çıkış ve ortadan kayboluş kıssasına gelin yakından bakalım ve enteresan ayrıntıları görelim.
Uçak mühendisleri tarafından geliştirilen Saab arabaları:
Saab, aslında İsveç’te uçak üretim faaliyeti gösteren 1937 yılında kurulmuş bir şirket. Uzun yıllar İsveç Hava Kuvvetleri için uçak üreten Saab, bir vakit sonra üretim gayesini geliştirmiş ve motorlu araçlar üretmeye karar vermiştir. Bu karar sonrası ortaya çıkan birinci araba modeli Saab 92 olmuştur.
1949 yılında üretilen bu modele Saab 92 isminin verilmesinin nedeni, şirketin bu araçtan evvel ürettiği tek motorlu eğitim uçağına Saab 91 isminin verilmiş olmasıdır. Yani şirket, araba üretimini farklı bir alan olarak görmemiş ve bu arabalara tıpkı bir uçak üretiyor hassasiyetiyle yaklaşmıştı.
Saab arabalarının öne çıkan noktası da tam olarak bu. Saab arabalarının birinci üreticileri, birebir vakitte uçak üretimine de katkı sağlayan mühendisler oldukları için tüm modellerde uçak aerodinamik yapısını temel almışlar ve böylelikle ortaya süratiyle rüzgarı inançlı bir halde delip geçen Saab arabaları çıkmıştı.
Saab arabaları uzun yıllar araba piyasasının tozunu attırdı:
Saab 92, 1950’li yıllarda 200 bin adet satmıştı. Aracın ana iskeleti o kadar güçlüydü ki uzun müddet yeni bir model üretilmedi, sırf mevcut model üzerinde değişiklikler yapıldı. Saab 93 modelinde silindir sayısı ikiden üçe çıkarıldı. Saab 94 ve Saab 95 modelleri de Saab 92 ile misal lakin gelişmiş özellikler sundular.
1960’lı yıllarda üretilen Saab 96 modeli, Saab şirketinin İsveç dışına gönderdiği birinci modeldi. Toplamda 550 bin adet satılan Saab 96, şirkete büyük çıkar sağlamıştı. 1968 yılında üretilen Saab 99 modeli ise Saab için eşsiz bir periyodun kapılarını açtı zira artık Saab 92 tasarımı büsbütün kenara bırakılmıştı.
Saab, farklı şirketlerle ortak çalışmalara başlıyor:
Saab ile Scania-Vanis şirketinin birleşmesi sonrası 1973 yılında Saab 99 modeli üzerinde birtakım değişiklikler yapıldı. Yıl 1976 olduğunda ise tam 1 milyon Saab araba modeli satılmıştı. 1978 yılında yapılan muahedeye nazaran Saab, Fiat şirketi ile birlikte ortak geliştirdiği Saab-Lancia 600 modelini piyasaya sundu.
Saab-Lancia 600 ve Saab 99 modellerinin piyasada yakalamış olduğu muvaffakiyet sonrası Saab, 1978 yılında Saab 900 modelini piyasaya sürdü. İnanılır üzere değil lakin bu modelden tam 1 milyon adet üretilmişti. Saab hayranlarının bu araba markasına tutkuyla bağlanmalarının en büyük nedeni Saab 900 modelidir.
Fiat ile yapılan birebir muahede yeterince üretilen Saab 6000, Alfa Romeo164, Fiat Croma ve Lancia Thema modellerinin kardeş aracı olarak 1985 piyasaya sunulmuştu. Tüm bu modeller tip 4 şasi kullanmalarıyla öne çıkıyorlardı. Yapılan bu tıp çalışmalarla ismini tüm dünyaya duyuran Saab, büyük şirketlerin dikkatini çekmeye başladı.
General Motors devreye giriyor:
Amerika Birleşik Devletleri merkezli araba devi General Motors, süratli bir ivme yakalamış olan İsveçli Saab şirketini görmezden gelememiş ve 1989 yılında 50 milyon dolarlık bir yatırım yaparak Saab şirketinin %50’sini satın almıştı. Bu paydaşlık sonrası yeni 900 olarak da isimlendirilen Saab 900 NG modeli üretildi fakat yepyeni Saab 900’ün başarısına yaklaşamadı.
2000 yılına geldiğimizde ise General Motors 125 milyon dolar ödeyerek Saab’ın tüm paylarını satın aldı ve Saab’ın sahibi oldu. 2003 yılında üretilen 9-3 ve sonrasında üretilen 9-2X ve 9-7X modelleri Saab ismi altında piyasaya sunulsalar da şoförlerin sevdiği Saab ile uzaktan yakından münasebetleri yoktu ve başarısız oldular.
ve Saab macerası biter:
General Motors, güzelim Saab otomobillerinin dizaynını değiştirmeye kalkınca büyük bir başarısızlığa uğradı ve sonunda 2008 yılında şirketi satmaya çalıştı fakat satamadı. Yıllar boyunca General Motors, yan şirketi olan Saab’tan uygunca elini ayağını çekti ve şirket giderek maddi zorluklarla boğuşur hale geldi.
2010 yılında Saab, Hollandalı Spyker N.V. şirketine satıldı lakin Spyker N.V. de artık sonu gelmiş Saab’ı kurtaramadı. Son bir uğraşla Saab’ı Çinlilere satmaya çalışan şirket, General Motors’un birtakım telif haklarının Çinlilerin eline geçmesini kabul etmemesi nedeniyle bu satışı da gerçekleştiremedi.
2012 yılında Çinli ortaklara sahip National Electric Vehicle Sweden şirketi, General Motors lisanslarına dokunmadan elektrikli otomobil üretmek için Saab’ı satın aldı. Elektrikli araç fikrinden vazgeçip motorlu araç üretmeye karar verdiklerinde ise karşılarına yeniden lisans meseleleri çıktı ve şirket sonunda Saab ismini büsbütün ortadan kaldırarak 2017 yılında VENS markası ile araç üretmeye başladı. Yani Saab macerası tam olarak bitmiş oldu.
Saab bugün ne yapıyor?
Saab’ın aslında bir araba şirketi değil, bir uçak üretim şirketi olduğunu söylemiştik. Yani Saab için araba üretmek sırf bir yan iş koluydu. Lakin Saab arabalarının dünya çapında ün kazanması bu şirkete de yaradı.
İsveçli Saab şirketi bugün başta İsveç hükümeti olmak üzere hala dünyanın farklı noktalarında ürettiği savunma ve güvenlik hizmetlerini sunmaya devam ediyor. Saab arabaları ise şirketin geçmişinde ve şoförlerin anılarında tatlı bir anı olarak yerini koruyor.
Bir periyot dünya araba piyasasında fırtınalar estiren ve milyonlarca şoförün gönlünü kazanan Saab arabalarının ortaya çıkış ve ortadan kayboluş kıssasını anlattık. Şirketler gelir geçer, kubbede kalan beğenilen bir motor sesi olur.
