2021, kripto paralar açısından epeyce hareketli geçmeye devam ediyor. Artık yalnızca “balina, boğa, ayı” olarak andığımız kimliği meçhul yatırımcıların, büyük madencilik ağlarının, yahut borsaların yönlendirdiği bir piyasadan kelam etmek çok güç. Dünyanın en kıymetli araba üreticisi Tesla, kurucusu Elon Musk ile birlikte bu hususa en hoş örneklerden.
Elon Musk’ın Dogecoin “sevgisine” değinmeden evvel Tesla’nın aldığı kararlara yakından bakmakta fayda var. Şubat 2021’de 1,5 milyar dolarlık Bitcoin alan Tesla, daha sonra bu Bitcoinlerin bir kısmını sattı, lakin bilişim şirketlerine kripto para yatırımı konusunda öncülük etti. Akabinde Mart 2021’de Bitcoin ile araç alım satımı kararıyla inancını belirli etti. Lakin Mayıs 2021’de Elon Musk, ani bir kararla Bitcoin ile araç alım satımını durdurdu. Pekala neden?
Elon Musk’ın Tesla-Bitcoin kararı arkasındaki nedenler:
1. Güç verimliliği ve etraf (Musk’ın gerekçesi):
Bitcoin, sistemli olarak 4 yılda bir “halving” yani “yarılanma” yaşar. Bu yarılanma sonucunda madencilik ile Bitcoin elde etmek %50 daha zorlaşır, yani birebir ölçüde Bitcoin’i kazmak için daha fazla işlemci gücü ve elektrik gerekir. Bu durum Bitcoin’i daha ender, yani daha bedelli hale getirebilir. Arza ulaşmak zorlaşır, kıymetlendiği için talep yükselir. Bitcoin’in 2021’deki yükseliş nedenlerinden birisi de budur.
Pekala Bitcoin madencilik ağı ne kadar elektrik tüketiyor? BBC’nin Şubat 2021’de, son yarılanmadan 8 ay sonra yayınladığı rapora nazaran Bitcoin, Güney Amerika ülkesi Arjantin’den daha fazla elektrik tüketiyor. Dünya çapındaki elektrik üretiminin %84’ü ise fosil yakıtlara bağlı (Forbes, Şubat 2020). Bu da Bitcoin üretiminin yüklü olarak fosil yakıtlarla üretilen elektriğe bağımlı olduğunu gösteriyor.
Her ne kadar elektrikli arabaların çevreciliği tartışılsa da Tesla pazarlama stratejisini “çevrecilik” üzerine konumlandırıyor. Elon Musk’ın Bitcoin ödemelerini iptal etme münasebeti de aslında bu çevreci pazarlama stratejisine dayanıyor. Özetle çevrecilik üzerine çıkış yakalayıp elektrikli arabaları popülerleştiren Tesla, üretiminde etrafa ziyan veren bir para ünitesini ödeme tekniği olarak kabul etmiyor.
Bu açıdan bakılınca her şey kulağa çok mantıklı geliyor. Lakin Bitcoin’in teknolojik alt yapısı ve üretim koşulları etrafa daha dün ziyan vermeye başlamadı. Tesla 1,5 milyar dolara Bitcoin alırken de ödeme yolu olarak kabul ederken de Bitcoin’in etrafa olan ziyanları biliniyordu. İşte bu açıdan bakınca, Elon Musk ve Tesla’nın kararı “Biz çevreciyiz, ehe” yüzeyselliğini yitiriyor. Bu yüzden başka ihtimaller akla geliyor.
2. Ethereum kurucusu Vitalik Buterin ve Elon Musk kapışması:
Bitcoin’den sonra en bedelli kripto para ünitesi Ethereum (ETH). Yakın vakitte tarihi tepesini görüp 4 bin doların üzerine çıkan Ethereum, Bitcoin üzere geliştiricisinin anonim olduğu bir yapılanma değil. Rus asıllı kurucusu Vitalik Buterin, dünyanın en genç kripto para milyarderi. Kripto paraların bir kısmını oluşturduğu blokzincir tablosunda Buterin ve Ethereum ağının sunduklarının sonu yok (Bu da bir öbür yazımızın konusu olsun, asıl hususa geri dönelim).
Ethereum’un sunduğu en tesirli altyapı ise ERC20 olarak biliniyor. Binance borsasının kripto para ünitesi BNB, doları baz alan USDT, Uniswap ağının token’i UNI, 2021’in bir öbür beğenilen ünitesi Chilz (CHZ), THETA, HEX ve son günlerde dikkat çeken DOGE alternatifi Shiba Inu (SHIB), Ethereum’un ERC20 altyapısını kullanıyor. Bu nedenle ERC20 kullanan tokenler, aslında Ethereum’a ve Vitalik Buterin’e çok şey borçlu.
Topluluğu tarafından deneysel bir proje olduğu söylenen Shiba Inu’nun üreticileri, Vitalik’e hürmet gösterisinde bulunmak, potansiyel yatırımcılara “Aaa bakın Vitalik’te de SHIB var” dedirtmek için geçtiğimiz günlerde kendisinin cüzdanına 50 trilyon adet SHIB gönderdi. Bu sırada SHIB, Elon Musk tarafından da desteklendi, Binance’de listelendi, doğal olarak önemli bir fiyat artışı yaşadı.
Fakat Vitalik Buterin, ERC20 altyapısını kullansın yada kullanmasın DOGE ve SHIB üzere “memecurrency” kategorisindeki pürdü. ortaları önemli almadığını şık bir hareketle belirli etti. Cüzdanındaki SHIB’leri koronavirüs ile çaba eden Hindistan’a bağışladı. Bu da SHIB başta olmak üzere tüm memecurrency’lerin fiyatını sert bir formda düşürdü.
Şimdi ortalarında herkesin şahit olduğu bir diyalog yaşanmasa da Elon Musk’ın aslında Vitalik Buterin’in “köpekli paralar çöptür” tutumuna cevap verdiği, “Sen benim oyuncağımla oynarsan bende piyasayı sallarım” halini takındığı söyleniyor. Bu nedenle Buterin’in SHIB bağışı atağından saatler sonra Musk, Tesla’nın Bitcoin ödemelerini iptal etme kararını açıklıyor. Değişik ve şimdi kesinleşmeyen bir ihtimal.
3. Klasik piyasa manipülasyonu:
Tesla tahminen de bilinen en büyük Bitcoin balinası, Elon Musk ise en tanınan manipülatör. Ayrıyeten Musk, ödemeleri durdurmalarına karşın Tesla’nın Şubat 2021’de satın aldığı Bitcoinleri satmayacağını, uzun vadede elde tutacaklarını belirtiyor. Bildiğiniz üzere “hodl” bir yatırım stratejisi ve temelinde “bir kıymeti satın alıp uzun müddet elde bekletmeye” dayanıyor. Tesla da açık bir halde bunu uyguluyor.
Bir manipülatör olarak Elon Musk, Bitcoin kararının sonuçlarını kestirim edebilecek isimlerden. Elbette açık bir formda “Bakın fiyatı düşürüp ucuzdan Bitcoin alıyorum” demiyor, bunun yerine şirketi Tesla’nın “çevrecilik” yaklaşımını manipülasyon aracı olarak kullanıyor. Tahminen de manipülatör kimliği dışında, şimdi açıklamadığı balina kimliği ile düşük fiyattan Bitcoin alıyor. Tahminen de içerisinde bulunduğu balinalar ekosistemi ile haberleşip piyasaları manipüle etmeye devam edecek. Bunu bilmek çok sıkıntı.
4. Musk’ın etrafa Bitcoin’den daha az ziyan veren Dogecoin sevdası:
Memecurrency kategorisindeki kripto para ünitelerine yatırımcıların büyük kısmı hala aralıklı. Elon Musk’un DOGE’nin fiyatını uçuran tutumu, en son Twitter’da yaptığı bir anket ile devam etmiş “Tesla DOGE ile ödeme alsın mı?” sorusunu sormuştu. Olağan ki de kendisini takip eden kitlenin büyük bir kısmı DOGE yatırımcısı yahut takipçisi pozisyonunda olduğundan anketi olumlu karşıladı.
Elon Musk’ın bu anketi sonrasında doğal olarak akıllara Tesla’nın Bitcoin yerine Dogecoin ile ödeme kabul etme ihtimali geliyor. Hem Musk’a nazaran Bitcoin’i ödeme etabından çıkarma nedeni hem de Dogecoin’in en etraf dostu ünitelerden birisi olması taşları yerine oturtuyor. Lakin bunun da şimdi bir ihtimal olduğunu ve katılaşmadığını belirtmek gerekiyor.
SONUÇ: Manipülasyonlar süreksiz, teknolojik altyapı kalıcıdır
Kripto paralar, standart para ve ekonomik sistemler karşısında merkeziyetsiz oluşları ile önemli bir alternatif oluşturuyor. Lakin 2021’in başından bu yana devam eden artışların tek sebebi bu değil. Elon Musk ve gibisi “fikir önderleri”, tek kelamları yahut aldıkları bir karar ile piyasalara istikamet veriyor, milyonlarca yatırımcının kararını bir anda değiştirebiliyor. Blokzincir teknolojisi sayesinde merkeziyetsiz olan kripto paralar, bu türlü durumlarda aslında kısmen merkezi hale geliyor.
Lakin, 2017’deki yükseliş ve öncesinde kripto paraları yanlışsız formda araştıran ve blokzincir teknolojisi hakkında fikir sahibi olan herkes, bu durumun süreksiz olduğunu biliyor. Elon Musk ya da toplumsal medyada bir anda ortaya çıkıp tavsiyeler yağdıran “kripto para abi ve ablaları” geçidir. Bu dünyada bireyler ve kurumlar yalnızca kısa vadede tesir yaratan kararlar alabiliyorlar.
BONUS: Ufukta 2024 Bitcoin yarılanması var:
Temmuz 2016’daki yarılanmadan evvel Bitcoin’in pahası 400 dolar düzeylerindeydi, yarılanma sonrasında Aralık 2017’de 20 bin dolara kadar yükseldi. Bu yükselişin altında Bitcoin’in bedel artışı yaşayacağını anlayan yatırımcılar ve daha da değerlisi manipülatörler vardı. 2020’deki yarılanma öncesinde 6.600 dolara kadar gerileyen Bitcoin, yarılanma sonra 2021’de 60 bin doların üzerine çıktı. Özetle Aralık 2017’de zirve fiyat 20 bin dolardan BTC alan bir yatırımcı, ortadaki paha kayıplarına karşın sabrettiyse Mart 2021’de elindekini 3’e katladı. 2020’deki 6.600 dolar düzeyinden alanlar varsa yatırımlarını neredeyse 10’a katladı.
Daha evvel de olduğu üzere devreye tekrar balinalar ve bu defa Elon Musk üzere manipülatörler girdi. Onlar devreden çıkınca Bitcoin ve tüm kripto para piyasalarında düşüş yaşanması çok muhtemel. Lakin bir sonraki yarılanma 2024’te ve kalıcı olan, Bitcoin ve Ethereum başta olmak üzere sağlam tüm kripto paraların teknolojik alt yapıları, arz ölçüleri ile talep istikrarı olacak.
