Elektrikli araçların varlığı elbet ki 2000’lerin en büyük gelişmelerinden biri. Elektrikli otomobillerin üretilmesindeki en büyük motivasyon fosil yakıtlara olan muhtaçlığın ortadan kalkması ve bu bağlamda hava kirliliğinin önüne geçilmesi. Kent içinde ve dışında, kasaba ve gibisi hayat alanlarında karbondioksit ölçüsünün azalması toplumsal yaşama paralel olarak tesir ediyor. Fosil yakıtların kullanımının ortadan kalktığı bölgelerde havanın kalitesine dair önemli gelişmeler gözlemlendiği için birçok bölge idaresi akaryakıtlı ve dizel araçların üretilmesine yasaklar uyguladı.
Elektrikli otomobillerin fosil yakıtlı otomobillerden en temel farkı ortaya çıkan hava kirliliğinin büsbütün yok olması. Bu denkleme elektrikli otomobil eşittir pak hava olarak bakıldığında son derece çevreci bir izlenim ortaya çıkıyor. Pekala elektrikli otomobiller nitekim de etraf dostu mu? Bu sorunun karşılığını bu yazımızda daima birlikte arayacağız.
Temelden başlayalım: Elektrikli otomobiller nasıl çalışıyor?
Otomotiv dünyasının alışmış olduğu ve koskoca bir tarihini oluşturan içten yanmalı motorlar, elektrikli motorların yaygınlaşmasıyla birlikte ikinci plana atıldılar. Tüm otomotiv dalının kanunlarını baştan yazdıran bu teknolojinin ardında çok da karmaşık olmayan bir sistem yatıyor.
Elektrikli otomobiller, içten yanmalı motorlarla kıyasladığında göze birinci çarpan somut ayrıntı hızlanma oluyor. Bunun göze çarpma sebebi ise elektrikli motorların tüm gücü tek seferde aktarabiliyor olması. İçten yanmalı motorlarda belirli suratlar için belirli bir devirlenme gerekirken elektrikli motorlar bunu saniyeler içinde yapabiliyor.
Akaryakıtlı ve dizel motorlardaki üzere elektrikli otomobillerde da bir depo bulunuyor. Bir yakıtı olmasa da anlık kullanım için elektriği tutan bu depo, bir dizi pilin sağladığı elektriği kullanmakta. Elektrikli otomobiller birinci kere kullanıcılara sunulduğunda bahsi geçen bu piller kurşun-asit karışımından elde ediliyor olsa da günümüzde bu piller lityum-iyon karışımıyla elde ediliyor. Gücünü bu pillerden alan günümüzün elektrikli otomobilleri hem daha fazla menzile hem de daha fazla performansa sahipler. Elektrikli otomobillerin 4 tekerlekten çekişe sahip olmaları için ön ve art olmak üzere iki aksa da birer motor yerleştirilir. Bu formda çalışan elektrikli arabalara örnek olarak Jaguar I-Pace verilebilir.
Karbon salınımı ve emisyon problemi:
Elektrikli otomobilleri etraf ve insan sıhhati için en cazip yapan kısım 0 emisyona sahip olmalarıydı. Bu kesimin devi olan Tesla’nın üretmekte olduğu araçlara 0 emisyon ibaresini eklemesi üzerine ortaya şaşırtan bir gerçek sunuldu. Massachusetts Institute of Technology tarafından yayımlanan araştırmayla birlikte Tesla’nın aslında söylediğini uygulamadığı ortaya çıktı.
Yayımlanan bu araştırma, Model S P100D modelinin kat ettiği her kilometrede 226 gramlık karbon salınımı yaptığını ortaya koydu. Ortaya çıkan bu gerçeğin akabinde elektrikli otomobillerin gerçek yüzü merak konusu oldu. Birinci bakışta içten yanmalı motorlarda olana misal bir egzoz çıkışı bile olmayan elektrikli otomobillerin etrafa nasıl ziyan verdiği anlaşılmıyor olsa da durum biraz karışık.
Üstte da belirttiğimiz üzere elektrikli otomobillerde rastgele bir egzoz yahut gibisi çıkış bulunmuyor. Pekala bu araçlar nasıl oluyor da etrafa ziyanlı olabiliyorlar? Bu sorunu kavrayabilmek için yanlışsız soruyu sormak gerekiyor. Bu soru ise elektrikli otomobillere güç kaynağı olan gücün nasıl üretildiği. Dünya genelinde üretilen elektriğin %40’ı fosil kaynaklardan elde ediliyor. Bu oran ülke özelinde incelediğinde ise Uzak Doğu ülkelerinde bu oranın %50’yi geçtiği görünüyor. Elektriğin bu formda elde ediliyor olması da bakışların termik santrallere çevrilmesine sebep oluyor. Pekala sorun sadece elektriğin üretilme formülü mi?
Lityum-İyon pillerin üretimi hiç de çevreci değil:
Birkaç paragraf evvel elektrikli otomobillerde kullanılan pillerin lityum-iyon karışımıyla elde edildiğine değinmiştik. Denklemin ikinci çıkmazı ise bu pillerin üretiminde göze çarpıyor. Lityum-iyon piller, etrafa ziyanlı olduğu bilinen ve ender sayılan elementlerden elde ediliyor.
Elementlerin nadirliğini vurguluyoruz zira bir bileşenin az olması tıpkı vakitte ona olan erişimin kısıtlanması demek. Bu da nakliyat sürecinin sıklığında artışa işaret ediyor. Nakliyat araçlarının da içten yanmalı motorlar kullandığını düşünürsek bu durum bir epey baş karıştırıcı oluyor.
Sonuç:
Rastgele bir salınım çıkışı olmamasına karşın elektrikli otomobillerin dabüsbütün pak olmadıklarını öğrenmiş olduk. İçten yanmalı motorla çalışan otomobillerle kıyaslandığında hem performans hem de yük konusunda öne çıkan elektrikli otomobiller, lityum-iyon pillerin üretiminde ortaya çıkan ziyandan ötürü gözleri üzerine çekmiş olabilir fakat atlanmaması gereken bir ayrıntı mevcut.
Lityum-iyon pillerin üretimiyle ortaya çıkan salınım da hesaba katıldığında elektrikli otomobiller yeniden de çevrecilik konusunda içten yanmalı motorlardan çok daha başarılılar. Bunun sebebi ise lityum-iyon pillerinden doğan salınımın içten yanmalı motorların ortaya çıkardığından çok daha az olması. Bu yazımızda elektrikli otomobillerin ne kadar çevreci olduklarından ve pek de temiz olmayan yanlarından bahsettik. Elektrikli otomobillerle ilgili fikirlerinizi yorum olarak paylaşmayı unutmayın.
