Yaygın görüşe akıllı telefonlarının kökenini Apple’ın 2007 yılında tanıttığı birinci iPhone modeline dayanıyor. Lakin bu yanlış. Bunun için de öncelikle bir telefonu akıllı kılan şeylerin ne olduğu bilmekte yarar var. İnternet erişimi tek başına bu farkı açıklamaya kâfi değil.
Günümüzdeki akıllı telefonlar, sahibine nazaran şekillenen yapay zeka yazılımlarıyla destekleniyor, birçok vazifesi de bu yapay zeka işlemcileri ile kolay kolay gerçekleştiriyorlar.
1994: Tarihte birinci sefer “akıllı telefon” tabirinin kullanıldığı aygıt IBM Simon
IBM, 1994’te “Simon Personal Communicator” isminde bir aygıt üretti. İsmi ne kadar da kaba ve odunsu, o denli değil mi? Simon, telefon özelliklerini barındıran bir cep bilgisayarı olarak tasarlandı, 1995’te “smartphone” yani “akıllı telefon” tanımlamasıyla anılmaya başlandı.
Simon’un piyasaya çıkış fiyatı 899 dolardı. Muhtemelen bugünün iktisat şartlarında satışa çıksaydı, araştırmalarımıza nazaran bu aygıtın fiyatı 2021’de yaklaşık 1500 dolar olacaktı. Yani günümüzün en kıymetli akıllı telefonunun yerini alabilirdi. Bu da IBM Simon’u aslında tarihin en kıymetli akıllı telefonu yapıyor.
1999: BlackBerry’nin gösterisi başladı:
Apple’ın şahsî bilgisayarlara kafayı taktığı, Steve Jobs’ın şirketinden kovulduğu, Samsung’un iş makineleri ürettiği yıllarda IBM ve BlackBerry rekabeti vardı. BlackBerry, hala ısrarla sürdürdüğü işe yönelik şahsî aygıtlar üretmeye, 1999 yılında tanıttığı RIM 850 modeliyle başladı.
RIM 850, kurumsal e-postlara, dijital rehberlere, takvimlere ve vazife listesi oluşturmaya müsaade veren bir aygıttı. Bir bakıma, kablosuz internet tecrübesi sunan, taşınabilir birinci ferdî cep bilgisayarıydı.
2000: Milenyum çağı diye boşuna demiyoruz, kameralı birinci telefona selam verin:
Bir telefonun akıllı olmasını sağlayan en değerli özelliklerden birisi de kameradır. Günümüzde 18 yaş kümesinin üyeleri, hayatlarında neredeyse hiç kamerasız telefon görmediler. Bir vakitler yalnızca fotoğraf çekmeye yarayan kameralı telefonlar, artık cebimizdeki robotun gözleri haline geldiler.
Birden fazla yanlış bilginin bilakis Japon elektronik devi Sharp, 2000’de J-SH04 isimli başarısız bir kameralı telefon üretip piyasaya sürdü. Başarısızlığının nedeni aygıtın kendisi değildi, beşerler o vakitler kameralı telefon fikrini pek benimseyemediler.
2003: Tüm vakitlerin en çok satan klasik telefonu Nokia 1100 piyasaya sürüldü
Evet, klasik telefonların ismini çok anmayacağımıı söylemiştik, lakin ferdî telefonların yaygınlaşmasını sağlayan tarih yazan teknolojileri de görmezden gelemeyiz. Nokia bugün, bunu başaran bir firma olarak devlerin altında eziliyor olabilir. Her şeye karşın hala onun muvaffakiyetini egale edebilen çıkmadı. 2003 yılında çıkan Nokia 1100, tarihin en çok satan telefonu olarak genel klasmanda doruğa oturdu.
1100, telefon dalının fitilini ateşledi, rekabeti üst seviyeye taşıdı. Bu basamaktan sonra her üretici, daha fazlasını sunmak için savaş verdi. Daha fazlasını sunmak için geçmişe göz kırpmayı akıl eden üreticiler kazandılar. Yeni ile eskinin birleşmesi, son derece fonksiyonel olması, sıkıntıların giderilmesi gerekiyordu. Nokia’nın en büyük pişmanlığı gelenekselci yaklaşımı olmuştu.
2007: Dersini alan bir şirketin, dersini alan bir işvereni tarafından tanıtılan birinci iPhone:
Apple, 2007 yılında tarihin en tesirli teknolojik eserlerinden birisi olan iPhone’u tanıttı. Aygıt, hayli küçük bir gövdede, telefondan daha fazlasını sunmak için tasarlanmıştı. Kamerası sırf fotoğraf çekebiliyor, renkli dokunmatik ekranında internette sörf imkanı sunuyordu. Taşınabilir uygulama kavramı için biraz daha vakte gereksinim vardı. Steve Jobs iPhone lansmanı sırasında “Mobil aygıt kesiminin 5 yıl ilerisine geçtik” diye bir kelam sarf etmişti, sahiden de o denli dolu.
Ocak 2008: App Store ile taşınabilir mağazaları ortaya çıkıyor
Kullanıcıların kendi emellerine uygun hizmetlere erişmesi için farklı bir dünya sunmak gerekiyordu. Bu nedenle Apple, birinci iPhone modelinin üzerinden 1 yıl geçtikten sonra App Store’u duyurdu. Bu akıllı telefon üreticileri için bir ihtilaldi, zira para kazanmak için tek yol olan aygıt üretip satmak dışında bir alternatif ortaya çıkmıştı. Apple birinci etapta bağımsız geliştiricilerin uygulama çıkarmalarına müsaade vermedi. Tekrar farklı bir anlayışa, daha süratli bir dönüşüme gereksinim vardı.
Kasım 2008: 10 yılda en çok kullanılan işletim sistemi olan Android’in HTC Dream ile doğuşu:
Google’ın taşınabilir işletim sistemi Android, 2008’in Kasım ayında sessiz sedasız HTC Dream olarak bilinen, ABD’de T-Mobile G1 olarak anılan bir aygıtta yerini aldı. HTC Dream, kızaklı dokunmatik ekranı, fizikî klavyesi, azamî fonksiyonelliği ile periyodun en âlâ aygıtlarından birisi oldu.
Nisan 2011: Klasik telefonların çöküşü
Artık telefonların akıllı olmasını sağlayan en büyük şeyin yazılım olduğu konusunda hemfikiriz. 2011’n Nisan ayında Android, dünyanın en çok kullanılan “mobil” işletim sistemi oldu. Çıkalı 3 yıl olmasına karşın, Apple’ın daha evvel bu adımı iOS ile atmasına karşın Google dönüşümü belgeleyen muvaffakiyete ulaştı.
Taşınabilir aygıtların %36’sından fazlası artık Android’e sahiptiler. Bu sırada Nokia’nın işletim sistemi Symbian’ın kullanım oranı düşmeye başladı, Nokia ısrarla Andorid cephesine yaklaşmıyordu. Firma önümüzdeki yıllarda Microsoft ile muahede yapacak ve borun pazarını kaçıracaktı, o başla Niğde aslında çok uzaktaydı.
Nisan 2011: Hey Siri
iPhone’ların en büyük modüllerinden birisi olan Siri, birinci sefer 2011 yılında ortaya çıktı. Onun yeni lisanlar öğrenmesi ve süratli halde kullanılması vakit aldı. Google yalnızca bir yıl sonra şimdilerde Google Asistan olarak bildiğimiz Google Now’u hizmete soktu.
Aralık 2011: Başına saksı düşen Microsoft
Android ve iOS’in akıllara ziyan yükselişini uzaktan seyreden Microsoft, aygıtların artık mobilleşeceği gerçeğini görmezden gelmeyi bırakıp, çok da ilgilenmediği Windows Mobile projesinin fişini çekti. Ortaya Windows Phone isminde yeni bir anlayış çıktı. Artık PC’nin vazgeçilmez işletim sistemi taşınabilir versiyonuyla rekabete hazırdı. Halihazırda iki kişinin olduğu bir ortamda, üçüncünün başına neler geldiğini biliyorsunuz.
Ocak 2012: Israrcı gelenekçiliğin acıklı sonu
BlackBerry, hala üretime devam ediyor, hala ısrarla fizikî klavyeye sahip aygıtlar üretiyor. Pazarda bir dev olmak isteyen şirketler, tüketicilerin eğilimlerine nazaran hareket ediyorlar. Halihazırda dev olanlar ise bu eğilimlerin gidişatını belirliyorlar. BlackBerry ise ısrarla kendi söylediğinden diğerini hakikat görmeyen bir anlayışla hareket ediyor. 2012’nin başında firma, tarihindeki en berbat yılını geride bıraktığını açıklamıştı.
2012 Sonu: Yeni dev, mükemmel rekabet
Samsung, 2012 yılında akıllı telefon bölümünün en çok satan aygıtı oldu. Firma çabucak hemen her cebe uygun olan her türlü akıllı telefonla piyasanın altını üstüne getirdi. Tıpkı vakitte Apple, epeyce seçme teknolojilere sahip az sayıda aygıtla farklı bir strateji uygulayarak en çok telefon satan üreticiler ortasında 2. sıraya yerleşti. Samsung, günümüzde hala akıllı telefon bölümünün başkanı. Apple ise Huawei ile ikincilik için savaş veriyor.
Kasım 2013: Sen milyar, sen milyon, sen ne yaptın?
2013 yılında dünya çapında satışı gerçekleşen akıllı telefon sayısı 1 milyarı geçti. Evet, tam 1 milyar insanın cebinde akıllı telefon vardı artık, uzmanlar bu pazarın hala doymadığından kelam ediyorlardı. 3G üzere teknolojiler sayesinde herkesin, her yerde ve her vakit internete bağlı kalması sağlanmak isteniyordu. Bugün hala dünyanın her yerinde internet erişimi yok, lakin akıllı telefon var.
2015: Bağımlılık
Global araştırmalar, toplumsal medya mecralarının akıllı telefon uygulamalarıyla daha çok bireye ulaşmasının akabinde, bağımlılık faktörü teknolojiyle buluştu. 2008 yılından beri ismi anılan, lakin çok da kelam edilmeye Nomophobia (No mobile phobia – Nomofobi) ismindeki bir ruhsal semptom, milyonlarca insanı tesiri altına aldı. Bugün akıllı telefon kullanıcılarının değerli bir kısmı, bu semptomdan muzdarip. Akıllı telefonlar bir anda ortadan kalksa, sudan çıkmış balığa, ışık görmüş tavşana döneceğiz.
2015 yılında yapılan araştırmalar, insanların %80’ine yakınının bu bağılılığın tesirinde olduklarını ortaya koydu. Giderek daha fazla akıllı telefon satılmaya başlandı, lakin bunun da bir sonu vardı.
2016: OK Google
Google, sesli asistan konusunda uzun yıllar süren çalışmalarını tamamlayıp, iletileşme uygulaması olan Allo’nun bir kesimi olarak Asistan’ı tanıttı. Asistan vakitle Google Now uygulamasının yerini aldı. Google Asistan, bugün dünyanın en gelişmiş ses sentezleme teknolojisine sahip olan, en insansı konuşma yeteneğine sahip asistanı. (Gelişmiş verisyonun Türkçe sürümü hala imal aşamasında)
Şubat 2017: Tarihte birinci defa akılı telefon satışlar düşüş kaydetti:
Lisana kolay, 1992 yılından bu yana, birinci iPhone’u gördüğümüz 2007’den bu yana birinci sefer akıllı telefon satışlarında az da olsa gerileme yaşandı. Bu durum uzmanlara nazaran pazarın artık doygun hale geldiğine dair bir işaretti. Beşerler, her yıl telefon yenilemeyi biraz fuzuli göremeye başladılar.
Kasım 2017: Google, Microsoft’u solladı
Google, bütün işletim sistemlerinin yarıştığı klasmanda Microsoft’un Windows’unu geride bıraktı. Dünyanın en çok kullanılan işletim sistemi Android oldu. Samsung’un bu işe büyük katkısı olsa da artık Apple haricinde, milyonlarca aygıt üretip satan firma var.
Kasım 2017: Yapay zeka işlemcisine sahip birinci akıllı telefon
Yapay zekalar yazılımlardan ibarettir, lakin bu yazılımlar yüksek süreç gücü gerektirir. Milyonlarca transistörden oluşan taşınabilir aygıtlardaki işlemcile ise iki klasik kısımdan oluşurlar. Bunlardan birincisi merkezi süreç ünitesi olan CPU’lardır. İkincisi ise imaj süreçlerini organize eden GPU’lardır. Huawei ise akıllı telefon tarihinde birinci sefer, kendi işlemci markası Kirin ile bir muvaffakiyete imza attı.
Firma, NPU ismi verilen, yapay zeka yazılımlarının çalışmasıyla özel olarak görevlendirilen bir işlemci ünitesiyle, 3 kısımlı taşınabilir işlemci yongasını tanıttı. Bu yongalar, tarihin birinci fizikî yapay zeka işlemcisine sahip olan Mate 10 serisinde karşımıza çıktılar. Eş vakitli olarak Apple, iPhone X ile A11 Bionic işlemcisini gün yüzüne çıkardı. Akabinde Qualcomm Snapdragon 845 ve Samsung Exynos 9810 üzere güçlü işlemciler gördük. Artık günümüzdeki tüm taşınabilir işlemciler birer yapay zeka ünitesine sahip.
Günümüz: Katlanabilir telefonlar ve LiDAR sensörler
Samsung, Apple, Xiaomi ve Huawei’nin başını çektiği akıllı telefon dünyasında, artık yüzlerce aygıt ve onlarca üretici var. Çin, pazarın büyük kısmını markalarıyla ele geçirmiş görünüyor. Artık sesli asistanlar ve yapay zeka teknolojileriyle telefonlarımız bizi daha âlâ tanıyorlar.
Artık akıllı telefon üreticileri farklılaşmak için çok az seçeneğe sahip ve üst seviye yatırımlarla bunu sağlamaya çalışıyor. Bilgisayar çalıştıracak kadar güçlü taşınabilir işlemciler, katlanabilir ekranlar ve kamera sensörleri cebimizdeki minik bilgisayarlara yerleşti bile… Sizce akıllı telefonların geleceği nasıl olacak? Yorumlarınızı bekliyoruz…
Küçük bir hatırlatma: Webtekno taşınabilir uygulamasını, iOS ve Android cihazlarınıza aşağıdaki temaslardan yükleyebilirsiniz.
