Akıllı telefon piyasası daha şimdi Blackberry’nin ve kısmen birinci iPhone ile Apple’ın elindeyken, 2008 yılında Google tarafından ihtilal niteliğinde bir atak geldi. 2005 yılında Android’i daha şimdi “bebekken” satın alan Google, 2008 yılında iPhone ve Blackberry’nin pazar hakimiyetine rakip olacak Android işletim sistemini gün yüzüne çıkardı.
Açık kaynak kodları ve sağladığı özgürlük ile hem geliştiricilerin hem de kullanıcıların dikkatini çeken Android, kısa vakitte tanınan olmayı başardı. Tıpkı vakitte bir ölçüde Blackberry ve Nokia’nın da telefon pazarından silinmesine neden oldu. 2008 yılından bu yana çıkan Android sürümleri bizlere akıllı telefon dünyasının ne derece geliştiğini gösteriyor. Hazırsanız daima bir arada bugüne kadar çıkan tüm Android sürümlerine yakından bir göz atalım.
Dünden bugüne tüm Android sürümleri:
Her şeyin bir birincisi vardır: Android 1.0 – 1.1
Birinci Android sürümü günümüzden 13 yıl evvel yayınlanmış olsa da bugün hâlâ kullandığımız Gmail, Maps, YouTube ve Google Search üzere tanınan Google uygulamaları birinci Android sürümünde mevcuttu. Ticari olarak piyasaya sürülen birinci Android işletim sistemli telefon HTC Dream ise 1.0 ve 1.1 Android sürümlerine sahip olan tek telefon olarak karşımıza çıkıyor. Android’in birinci sürümüne sahip HTC Dream tasarım açısından Blackberry’e epeyce benziyordu ve ticari açıdan pek bir muvaffakiyet yakalayamadı. Ancak akıllı telefon dünyası için çok kıymetli bir adımı atmış oldu.
Samsung Galaxy serisinin doğuşu: Android 1.5 Cupcake
Android için birinci büyük güncelleme olan 1.5 Cupcake sürümü, tıpkı vakitte uzun yıllar sürecek tatlı isimlerini sürüm ismi yapma geleneğini başlatan Android versiyonu. 2009 yılında çıkan bu sürüm ile birinci Android işletim sistemli Samsung Galaxy çıkış yapmıştı. 1.5 Cupcake sürümünde ise inanması güç bir formda YouTube’a görüntü yükleme özelliği bile bulunuyordu. Ayrıyeten bugün bilinen Android özgürlüğünün de başlangıcı olan 1.5 Cupcake, üçüncü parti klavye ve Widget uygulamaları takviyesine sahipti.
Google Play Store’un önlenemez yükselişi: Android 1.6 Donut
2009 yılı içerisinde Android 1.6 Donut sürümü yayınlandığında, Google Play Store 2.5 milyon uygulamaya konut sahipliği yapıyordu. Gitgide büyüyen uygulama marketini daha tesirli kullanabilmek ismine bu versiyonda uygulamaların ekran imgeleri markette yer alıyordu. Ayrıyeten Android sistemindeki birtakım açıkları kapatan bu sürüm Android’in farklı ekran boyutlarında ve çözünürlüklerde çalışmasına imkan sağlamıştı. Bu sayede 1.6 Donut ile birlikte Android telefon modellerinde çeşitlilik patlaması yaşanmıştı.
Google Haritalar’a kavuştuğumuz: Android 2.0 – 2.1 Eclair (Evet, bildiğimiz ekler tatlısı)
1.6 Donut’un çabucak akabinde 2.0 Eclair sürümüne geçiş yapan Android, bu sürümün stabil versiyonunu Ocak 2010’da yayınladı. Sesli komutla bildiri yazma bugün yüksek teknoloji üzere görünse de tıpkı özellik bu sürümde de bulunuyordu. Ayrıyeten iPhone’ların hâlâ sahip olmadığı tartışmalı çoklu hesap takviyesi de Android Eclair ile Android telefonlara ulaşmıştı. Bunların yanı sıra daha gelişmiş Google Haritalar versiyonuna sahip olan sürümde sesli navigasyon ve canlı trafik bilgisi bulunuyordu. Günümüzden 11 yıl öncesini düşündüğümüzde bu gelişmeler daha da büyük değer kazanıyor.
VPN’in cebimize girdiği Android 2.2 Froyo
Eclair’in muvaffakiyetinin akabinde çabucak 4 ay sonra yeni Android sürümü Froyo sahneye giriş yaptı. Froyo ile çıkış yapan telefonlar, günümüzde hâlâ sıklıkla kullandığımız Hotspot ve telefonu pin kodu ile kilitleme üzere özellikler ile gelmişti. Bunların yanı sıra şu an Android telefonların temeli hâline gelen dokunmatik Home tuşu da bu versiyon ile kullanıma açıldı. Günümüzde dayanağı biten Flash da birinci olarak Froyo ile Android telefonlarda desteklenmeye başlamıştı.
Birebir anda birden fazla parmakla denetim edilebilen Android 2.3 Gingerbread
Google ve Samsung’un ortak çalıştığı Nexus S akıllı telefon ile çıkan 2.3 Gingerbread, daha yüksek çözünürlükleri destekleyen arayüz güncellemesi ile gelmişti. Çoklu dokunma ile gestures yani özel hareketleri destekleyen Gingerbread tıpkı vakitte ön kamera ve NFC dayanağına sahip olarak çıkış yapmıştı.
Dokunmatik denetimlerin doğuşu: Android 3.0 – 3.2 Honeycomb
Android’in tablet sürümü Honeycomb da Gingerbread ile birebir yıl içerisinde yeni tabletler ile çıkış yapmaya başladı. Fizikî tuşlara olan muhtaçlığı ortadan kaldıran bu sürüm ile birlikte dokunmatik Home, menü ve geri tuşları tanıtılmış oldu.
Kaydırıp kapattığımız bildirimler hayatımıza bu sürüm ile girdi: Android 4.0 Ice Cream Sandwich
Tabletler için olan Honeycomb sürümünün daha büyük ekranlı telefonlara adapte edilmiş hâli olan 4.0 Ice Cream Sandwich, günümüzde kullandığımız klasik Android arayüzlerine en çok benzeyen sürümlerin başında geliyor. Telefon kilitliyken kamera açma özelliğinin birinci olarak tanıtıldığı bu sürüm ile birlikte; bildirimleri kapatmak için kaydırma hareketi, taşınabilir bilgi kullanımı takip etme, yüz tanıma ve arayüze gömülü fotoğraf düzenleme üzere birçok özellik Android telefonlara ulaşmış oldu.
Google servislerinin genişletildiği Android 4.1 – 4.3 Jelly Bean
Birçoğumuzun birinci Android telefonunda bulunan epey aşina olduğumuz Jelly Bean sürümü, Galaxy Note 3 üzere periyodun ünlü birçok telefonunda kullanılıyordu. Google Now özelliği ile gelen Jelly Bean, ana ekranı üst kaydırma hareketi ile Google servislerine erişim imkânı sunuyordu. “Tereyağı üzere” akıcı arayüz sloganı ile çıkan Jelly Bean sürümü, 2013 yılında 4.3 versiyonu ile 4K çözünürlük takviyesi dâhi sunuyordu.
OK Google’ın doğuşu: Android 4.4 KitKat
En az 512 MB Ram ihtiyacı ile akıllı telefonların donanımlarında sıçrama yaşatan 4.4 KitKat sürümü, birçok enteresan özelliğe konut sahipliği yapıyordu. Arayüzün ve uygulamaların renk dizaynlarının değiştiği bu sürümde, “OK Google” sesli komutuyla direkt olarak Google servislerine erişim sağlanabiliyordu.
Üç boyutlu dizaynların tarih olduğu Android 5.0 – 5.1 Lollipop
Google, Lollipop sürümü ile bir nevi Android’i baştan yaratmış oldu. Tüm Android eserlerine ve Google servislerine yeni bir görünüm kazandıran Lollipop, günümüzde hâlâ devam ettirilen tasarımsal özelliklerin temelini atan sürüm oldu. Tasarımsal değişikliklerin yanı sıra daha uzun bir şarj ömrü için art plandaki uygulamaları kapatma Lollipop ile tanıtıldı. 5.0 ve 5.1 Lollipop ile Android epeyce akıcı hâle geldi ve kullanıcı tecrübesine yönelik düzeltmeler ön plana alındı.
Hâlâ pek çok aygıtta etkin olarak bulunan Android 6.0 Marshmallow:
Android tabanlı telefonlarda USB-C zamanını başlatan sürüm 6.0 Marshmallow, ayrıyeten parmak izi okuyucu takviyesini de getiren Android sürümü oldu. Bunların yanı sıra Marshmallow ile ses idaresi konusunda da değerli adımlar atıldı. Bu sürüm ile birlikte artık alarm, telefon, bildirim ve müzik sesleri farklı başka ayarlanabiliyordu. Birebir vakitte Marshmallow en çok telefonun çıktığı Android sürümlerinden biri. Bilgilere nazaran tüm dünyada bulunan Android telefonların %32’si Marshmallow kullanıyordu.
Güzel geldin Google Asistan: Android 7.0 – 7.1 Nougat
Günümüze yanlışsız yavaş yavaş yaklaşırken bir başka değerli Android sürümü 7.0 Nougat olarak karşımıza çıkıyor. Büyük ekranlı telefonlar için çoklu vazife iyileştirmeleri ve bölünmüş ekran özelliği ile gelen Nougat, bilgisayardaki Alt+Tab gibisi uygulamalar ortasında geçiş yapma özelliğini de bizlerle tanıştırmıştı. Google Now’ın Google Asistan ile değiştirildiği bu sürüm, birebir vakitte Google’ın birinci Pixel modelini de piyasaya sürdüğü Android versiyonudur.
Android’in yükselişini perçinleyen: Android 8.0 – 8.1 Oreo
Picture-in-picture takviyesi ile gelen 8. temel Android sürümü Oreo, telefonda genel olarak gördüğümüz bildirimler için de geniş kapsamlı özelleştirme seçenekleri ile çıkış yaptı. Emojiler konusunda da görsel tasarım değişikliğine gidilen bu sürümde emojiler, öteki işletim sistemleri ile ortak bir dizayna sahip oldu. Ayrıyeten yükleme müddetleri konusunda da düzgün bir iş ortaya koyan Oreo sürümü, Nougat’a nazaran 2 kat daha süratli performans gösteriyordu.
Elveda tatlı isimleri: Android 9 Pie
Hâlâ günümüzde çıkan birtakım akıllı telefonlarda kullanılan Android 9.0 Pie, Android’in klasik home, geri ve menü tuşlarına farklı özellikler kazandıran sürüm oldu. Özel hareketlerin ön plana çıktığı ve akıcı bir arayüz tecrübesi sunan 9.0 Pie’da, telefonu masaya yüzüstü biçimde koyduğumuzda “rahatsız etme” moduna geçen özel hareket de tanıtıldı. Hâlâ çağdaş sayılabilecek Android 9 Pie, tatlı isimleri ile isimlendirmenin bırakıldığı son sürüm oldu.
Android için yeni bir başlangıç: Android 10
Tatlı isimleri temasını Android 10 ile bir kenara bırakan Google, yeni Android logosunu ve renk dizaynını da bu sürüm ile tanıttı. Bir nevi Android için yeni bir başlangıç olan Android 10 ile uzun ömürlü navigasyon tuşları kaldırıldı ve iPhone gibisi kaydırma ile denetim gelmiş oldu. Bildirimler, uygulamalar ve datalar konusunda daha çok özelleştirme imkânına sahip olan kullanıcılar, resmi karanlık moda da bu sürüm ile kavuştu. Bugün sıklıkla görmeye başladığımız katlanabilir telefonlar için ekran takviyesi de Android 10 ile birlikte geldi.
Şu anda kullanılan en yeni sürüm: Android 11
Android 10 ile gelen müsaadeler ve güvenlik geliştirmelerini bir adım daha ileriye taşıyan Android 11, hangi uygulamanın ne vakit hangi izinlere sahip olabileceğini belirmenize imkan sağlıyor. Saklılık ve güvenlik konusuna epey değer verilen bu sürümde, uygulamaların erişebildikleri bilgiler de büyük ölçüde sonlandırılabiliyor. Ayrıyeten Android 11 bir müddettir konuşulan Chat Bubbles özelliğinin de geldiği sürüm oluyor. Bubbles sayesinde kullanıcılar bağlantı uygulamalarını açmadan ekran üzerinde hareket ettirilebilir konuşma balonlarıyla kolay kolay ileti ve evrak gönderimi yapabiliyor.
…ve olağan ki Android 12:
Android’in günümüze kadar nasıl gelişim gösterdiğine dâir bilgilere yer verdiğimiz Android sürümleri listemizin sonuna geldik. Aslında biz fark etmesek de bugün kullandığımız özelliklerin birçoğu yıllar öncesinin Android sürümlerinde hâlihazırda mevcut durumdaydı. Sizler de hangi Android sürümünü kullandığınızı ve en çok hangi Android sürümünü sevdiğinizi bizlerle yorumlar kısmından paylaşabilirsiniz.
