ODTÜ Kimya Bölümü Kıdemli Tahlilci/Nanografi Biyoteknoloji Birim Direktörü Dr. Ahmet Çağlar Özketen, katıldığı bir televizyon programında COVID-19’a karşısında geliştirdikleri bir aşıdan bahsetti. Daha önce öyle de duyulmamış bir şekilde enjeksiyon yerine burundan sprey şeklinde uygulanan bu aşı, şimdilik Safha-1 sürecinde olsa da bilim insanlarını heyecanlandırıyor.
Dr. Ahmet Çağlar Özketen göre yapılan açıklamalara kadar geliştirilmekte olan yerli aşı, “subunit aşı” kategorisinde yer alıyor. mRNA odaklı bir aşı olarak karşımıza meydana çıkan sprey, 14 gün ila 28 gün aralıklarında iki kere uygulanıyor ve koronavirüse karşı bağışıklık kazanılmasını sağlıyor. Bilim insanları, aşının hayvanlar üzerinde yapılan Aşama-1 çalışmalarının başarıyla sürdürüldüğünü beyan ediyor.
Özketen, “Bizim aşımız virüsün çeperlerinde yer alan mızrak proteininin bir kısmını insan hücrelerinde üreterek elde ettiğimiz bir aşı modeli. Daha önceki SARS-CoV-2 özelinde ve MERS-CoV özelinde yapılan çalışmalardan esinlenerek başlatmıştık bu çalışmamızı. Aşı tipi olarak subunit aşılar denilen bir gruba giriyor. Burada basit olarak virüsün proteinini insan hücrelerinden elde edip onu izole ettikten sonradan adjuvant karışımıyla birleştirerek bir nazal formülasyon elde ediyoruz. Burna bir enjektör yardımıyla iki kez fışkırtma usulüyle vererek çözüm bulmaya çalışıyoruz. Hayvanlar için zorlama oluyor lakin insanlar için çok hoş olacağını düşündüğümüz bir model. Gelecekte de umarız fakat tüm aşılar bu modele içten gidecek. Tür olarak reformcu aşılara giriyor. mRNA aşılarıyla, protein bazlı bu aşılar yenilikçi sayılıyor. Şu an Faz-3’ünü tamamlamış bir aşı modeli (Novavax) de var. Orada da tekrar mızrak proteinini elde edip bambaşka geliştirdikleri bir adjuvan yardımıyla bir formülasyon elde edip Aşama-3’ü bitirmiş bir misal çalışma da var.” diyerek aşıyla ilgili genel bilgileri verirken, aşının ne süre tamamlanacağına dair de konuştu.
Bilim insanına kadar Faz-1 aşamasında olan yerli koronavirüs aşısı, koskocoman bir ihtimalde sonbahar aylarında hazır olacak. Aşı programına uygun bir şekilde hareket ettiklerini belirten doktor, epeyce çabuk bir egzersiz içerisinde olduklarını söylüyor. Ayrıca aşının üretim sürecinin oldukça idareli olduğunu ifade eden Dr. Ahmet Çağlar Özketen, bu sayede tüm Türkiye’ye yetecek miktarda aşı üretilebileceğini açıklama ediyor.
Koronavirüs salgınının sona ermesi için aşılar geliştiriliyor olsa da bu aşıların mutasyonlar aleyhinde ne kadar etkili olacağı, hemen şimdi netleşmedi. Bu önemli konuyla ilgili de açıklamada bulunan Ahmet Çağlar Özketen, tıpatıp mRNA tabanlı aşılarda olduğu gibi sprey aşıda da seri tepkime alınabileceğini, birkaç hafta içinde yeni mutasyona uygun çalışmaların tamamlanabileceğini söylüyor. Bilim insanına kadar aşılar üretildikçe virüsün mutasyona uğrama ihtimali de artacak ve koronavirüs ile aşılar aralarında, yepyeni bir savaş başlayacak.
