NASA, şubat ayında çok değerli çalışmalara imza attı. Bu bağlamda yaklaşık 7 ay evvel uzaya fırlatılan ve Perseverance olarak isimlendirilen uzay aracı, 18 Şubat’ta Kızıl Gezegen’e resmen indi. Bu iniş, Mars’ta yaşama dair izler arayacak, muhtemel bir durumda Mars’ta yaşanıp yaşanamayacağına dair bulgular sağlayacaktı. Böylece Elon Musk‘ın Mars koloni kurma hayallerine yönelik de daha belirleyici sonuçlar elde edilecekti.
Perseverance, şu an için üzerine düşeni muvaffakiyetle gerçekleştirdi. Büsbütün otomatik olarak Mars yüzeyine yumuşak iniş gerçekleştiren uzay aracı, keşif çalışmalarıyla da kıymetli işler yapacak. Lakin bu iniş ve Perseverance’ın yaptığı çalışmalar, buz dağının sadece görünen yüzü. Uzay aracının Mars’a gitmesini sağlayan devasa bir grup ve bu takımın içinde de bir Türk bulunuyor. Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe isimli bu bilim insanı, Mars kaşifinin en kritik bileşenlerinden bir tanesi için algoritma yazdı.
Perseverance’in Mars’a inişini sağlayan sistem, Türk profesörün algoritmasıyla yönetildi
1992 yılında ODTÜ İnşaat Mühendisliği kısmından mezun olan Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe, Purdue Üniversitesi’ne gidip yüksek lisans ve doktora yapıyor. 2003 yılında da NASA için çalışmaya başlayan Açıkmeşe, bugünlerdeyse Washington Üniversitesi bünyesinde çalışmaya devam ediyor ve hem NASA’nın hem de Jeff Bezos’un kurduğu Blue Origin için de projeler geliştiriyor. Bundan yıllar evvel Mars’a gönderilen Curiosity isimli uzay aracı için gelişmiş bir algoritma yazan bilim insanı, bu algoritmayı Perseverance’e uygulayarak, kaşifin Mars’a yumuşak iniş yapmasını sağladı. Açıkmeşe’ye ulaşmayı başaran BBC News Türkçe, başarılarla dolu olayların anlatıldığı bir röportaja imza attı.
Hem Curiosity hem de Perseverance’in Mars’a inişini sağlayan dört tane değerli güdüm denetim sistemi algoritması bulunduğunu tabir eden Açıkmeşe, bu algoritmanın kendisi tarafından geliştirildiğini söylüyor. Bunu dünyada yapabilen çok az kişi olduğunu belirten bilim insanı, dal içinde de herkes tarafından tanındığını, algoritma geliştiricilerinin de birbirleri ortasında tanıştığını söz ediyor. İşte birinci sefer Curiosity için geliştirilen sonradan da Açıkmeşe’nin anlattığına nazaran birkaç saatte Perseverance’e uyarlanan algoritma, “yedi dakikalık terör” olarak isimlendirilen ve Mars atmosferine giriş ile yüzeye iniş manasına gelen sürecin yönetilmesini sağlıyor.
Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe, algoritmayı geliştirmeyi başaran sayılı kişi olduğu için, SpaceX’teki mühendisler tarafından da bilindiğini söylüyor. Bunun üzerine SpaceX’ten iş teklifi alıp almadığı sorulan bilim insanı, 2005 yılında bu türlü bir teklif aldığını fakat o yıllarda şirketin çok küçük olduğunu, bu yüzden de yanıt bile vermediğini söylüyor. Son yıllarda Elon Musk ile de görüştürülmek istenmiş olan profesör, akademik seviyede çalışmayı tercih ettiği için bu teklifi reddettiğini, SpaceX ile çalışamayacağını tabir ediyor. Bu ortada, SpaceX’in misal bir algoritma için Açıkmeşe’den yardım istediğini, bilim beşerinin da SpaceX’e takviye verdiğini söyleyelim.
Kısa bir mühlet açıklanan, Türkiye’nin uzay hayali ile ilgili de konuşan Behçet Açıkmeşe, bunun çok kıymetli bir şey olduğunu, yapılabilirliğinin de mümkün olduğunu tabir ediyor. 2023 yılının agresif bir yaklaşım olduğunu beyan eden profesör, Elon Musk’ın da emsal haller sergilediğini, bazen agresif olmanın daha güzel şeylere yol açabileceğini belirtiyor. Vaktinde Türkiye’de misal şartlar olsaydı ABD’ye gitmeyi düşünmeyeceğini vurgulayan bilim insanı, Türkiye’nin uzayla ilgili programlarında da elinden gelen her türlü yardımı verebileceğini kelamlarına ekliyor.
