Rönesans yine başladı, lakin bu kere sıfır ve birlerle! NFT sayesinde dijital ortamda ürettiğiniz rastgele bir şeyi satışa çıkarabiliyorsunuz. Şu an binlerce dijital sanatçı bu formda dünyalığını yapıyor. Gelin biraz NFT konuşalım ve bu yolla nelerin paraya çevirilebileceğine bir bakalım.
Bu sorunun yanıtına köşemizde yer vermiştik. NFT’yi birinci kez duyduysanız yahut ne olduğunu hala tam kavrayamadıysanız, NFT nedir içeriğimize göz atmanızda fayda var.
Herkes NFT’yi anneye anlatabilecek kadar hakimse başlayabiliriz:
Einstein’a atfedilen o meşhur kelamı anmadan olmaz: “Eğer bir şeyi 6 yaşındaki bir çocuğa anlatamıyorsanız, onu anlamamışsınızdır”
NFT ile dijital ortamda olması kaidesi ile her şeyi satabilirsiniz:
Bunun için satacağınız şeyin sizin tarafınızdan üretilmiş olması gerekiyor. Akabinde yapıtınız için bir token üretip ilgili platformlarda satışa koyuyorsunuz. Attığınız bir tweet, çektiğiniz kısa bir görüntü klip, ıstıraptan defterinize karaladığınız Süngerbob çiziminin JPEG hali, elhasıl dijital olan her şeyi NFT’ye dönüştürülebilir ve satışa koyabilirsiniz.
Satışa konmasına konur da, ilgi görüp göreceğinin bir garantisi yok elbette. Esasen neyin var ki? Olayı enteran bir dijital muamma olarak görmek yerine, sanat üretiminin ve sanat yapıtlarının mübadelesinin bir uzantısı olarak görürseniz sorun kalmıyor.
Pekala bir sanat yapıtını kıymetli yapan şey nedir?
Sıkıntı soru, lakin güzel bir başlangıç. Karşılık olarak sanatkarın şahsî serüveni, toplumdaki pozisyonu, yapıtıyla kurduğu münasebet, yapıtın ortaya çıktığı toplum nezdindeki manası üzere yanıtlar verilebilir lakin, ne kadar ikna edici olur bilinmez.
Başınız mı karıştı? Çayınızı kahvenizi alın ve Jackson Pollock’un 140 milyon dolara satılan bu tablosuna bakarak bu sıkıntıyı biraz daha düşünün:
“Bunu ben de yaparım.”
Pollockvari ekspresyonistlerin acayip yapıtlarına bu yorum daima yapılır. İşte NFT’de olan biten şeyin bundan pek farklı olduğu söylenemez. Pollock’un yapıtını 140 milyon dolar yapan şey ne ise, 50 saniyelik Grimes görüntü klibini 390 bin dolar yapan, yahut Twitter’da atılmış birinci tweet’i 3 milyon dolarlık bir mezata çeviren de o.
Sizi tutan yok. İstediğiniz şeyi yapabilirsiniz. Tahminen uygun para kazanırsınız. Ancak evvel insanları yapıtınıza çekmeniz gerekiyor. Bunun için de bir hikayenizin olması yeterli bir başlangıç olabilir. Tüm uygun sanatkarların düzgün birer kıssası vardır. İnsanların satın almak için birbirini ezdiği yapıtların de o denli.
NFT neden değerli?
NFT sanatın özgürleşmesi açısından muazzam bir potansiyel taşıyor. Tarih boyunca sanatkarlar sermayedarların yahut kalabalıkların takdirini toplayabildikleri nispette sanatlarından para kazanabildiler. Rönesans’ın İtalya’da, özellikle Floransa’da ortaya çıkışının da sebebi buydu. Da Vinci, Michelangelo, Botticelli üzere sanatkarlar, Medici ailesinin sipariş ettirdiği yapıtlarla para kazanıp, mesleklerini inşa etmişlerdi. Bugün dahi bir sanatkarın sanatından para kazanabilmesi büyük ölçüde patronaj sistemiyle mümkün olabiliyor.
İşte NFT’yi heyecan verici yapan şey, tam da bu bin yıllık patronaj sistemini ortadan kaldırma potansiyeline sahip olması. Çünkü NFT üzerinden yapıtını satan sanatçı, o token’ın sonraki her satışından hisse almayı sürdürüyor.
Çiçeği burnunda bir müzisyen olduğunuzu varsayalım:
İsminizi duyan eden yok. Birinci müziğinizi YouTube’a yüklediniz. Ortadan 1 yıl geçti ve müziğiniz bir formda YouTube’da 50 milyon dinlenmeye ulaştı. Bu türlü bir senaryo için bir mühlet öncesine kadar tek bir ihtimal vardı: Bir plak şirketiyle muahede imzalayıp albüm yapmak ve bu yolla para kazanmak ve gelirinizin büyük bir kısmını plak şirketiyle paylaşmak durumunda kalmak.
Halbuki artık işler değişti. Birinci müziğinizi dua ve dilekler eşliğinde YouTube’a yüklerken bir de NFT’lediğinizi varsayalım. Onu dinleyip beğenen bir arkadaşınız da 20 dolara satın almış olsun. 1 yıl içinde 50 milyon dinlenmeye ulaşan bir sanatkarın yapıtının NFT’sine olan ilgi artacaktır. Çünkü 1 yılda 50 milyon dinlenen birinin 10 yılda 1 milyar dinlenmesi ve haliyle bir müzik efsanesine dönüşmesi ihtimali bir epey yüksektir.
Böylelikle arkadaşınızın 20 dolarlık NFT’si kısa müddette el değiştirecek, yuvarlanan kartopu misali git gide bedel kazanacaktır. Böylelikle eser sahibi de (evet, siz) yapılan her satıştan hisse aldığı için rastgele bir plak şirketine ya da işverene mahkum olmayacak, sanatını özgür biçimde icra edebilecektir.
Pekala Türkiye’de interenette neler para eder
Birkaç adayım var. Sahipleri kimdir, nerededir, ne yapıyordur bilinmez. Yerlerinde olsam NFT için talihimi denerdim.
Mesela Turkishmusic.org’daki Sezen Aksu tartışmasındaki gönderiler…
Bilen bilir…
Ekşi Sözlük’teki pena entry’si
Biraz fazla Jack Dorsey çakması olurdu, lakin olsun.
Ve son olarak alışılmış ki…
