Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Kısmı’nda geliştirilen biyosensör teknolojisinin pazara transferi için kurulan GlakoLens, teknolojiyi kontak lens ile bütünleştiren dizaynıyla açık-açılı glokomun en büyük sebebi olan göz içi tansiyonunun seyri ve denetimini sağlayacak.
Boğaziçi Üniversitesinden yapılan açıklamaya nazaran, dünyada yaklaşık 70 milyon kişi, önlenebilir kalıcı görme kaybının en sık rastlanan ikinci nedeni olan glokom hastası. Bunların yarıya yakını ise glokom hastası olduğundan haberdar değil. Yaşlı nüfusun süratle artması nedeniyle glokomun görülme sıklığının 2040’ta 110 milyona çıkması bekleniyor.
40 Yaş üstü şahıslar yüksek risk kümesinde
Diyabet hastaları, oküler ve sistemik hiper tansiyonlu ve 40 yaş üstü şahıslar yüksek risk kümesinde bulunurken, glokoma yakalanmada genetik faktörler de rol oynuyor.
Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Günhan Dündar ve Prof. Dr. Arda Deniz Yalçınkaya ile Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Enstitüsü’nde doktora çalışmalarına devam eden Özgür Kaya ve araştırmacılar, glokom hastalığı öncesinde hastanın göz içi tansiyonunun seyrini takip etmeyi amaçlayan GlakoLens’i geliştirdi.
Hastaların büyük bir kısmı farkında değil
Prof. Dr. Günhan Dündar, glokomun yavaş gelişmesi nedeniyle hastanın sorunun farkına varamadığını ve vakitle görüş alanının daraldığını belirterek, şu bilgileri verdi:
“Baskıya maruz kalan hudut hücreleri ölmeye başladığında artık geri dönüş mümkün değil. Glokomun seyri ilaç ile denetim altına alınamazsa cerrahi müdahale gerekiyor. Ama bir mühlet sonra göz tansiyonun düşürülmesi için açılan kanal kapanıyor ve tansiyon tekrar yükselebiliyor. Glokom bu yüzden kronik bir rahatsızlık, hastanın daima takip altında tutulması gerekiyor. Göz tansiyonundaki 24 saatlik değişimlerin gözlemlenebilmesi hekimlere hastanın durumuyla ilgili şimdiye kadar sahip olmadıkları kalitede bilgi sağlayacak. Gayemiz tasarladığımız aygıt ile glokomun ilerlemesine fırsat tanımamak.”
Daima değişim gösterdiği için hakikat dataya ulaşılamıyor
Göz tansiyonunun gün içinde değişim göstermesi nedeniyle hekimlerin göz tansiyonu ölçümünde kâfi ve yanlışsız bilgiye ulaşamadığına işaret eden Dündar, geliştirilen aygıtın avantajlarını şöyle sıraladı:
“Göz içi basıncı bilhassa gece saatlerinde daha yüksek olabiliyor. Günümüzde göz tansiyonu ölçümü için kullanılan tıbbi aygıtlar hastanın durumunun gerçek takibi için kâfi olmayan ölçümler sunmakta. Lakin GlakoLens’in geliştirdiği sistem, gece boyunca hasta uyurken de ölçüm yapabildiği için hekimler olağanda elde edemeyecekleri dataya kavuşuyorlar. Eserimiz bu sebeple rutin tabip muayenesinde fark edilemeyecek durumdaki yüksek risk kümesinde bulunan hastalara yararlı olacak.”
Geliştirilen teknolojiyle erken teşhisin öncesine geçilebilir
“GlakoLens, önleyici hekimlikte de örnek oluşturacak”Dündar, sıhhat alanında son 10 yılda ön plana çıkan gelişmelerden biri olan giyilebilir sensörlerin, kişinin günlük hayatını etkilemeden bilgi toplanması sonucunda varılabilen erken teşhisle hastalıkların ilerlemeden şahsileştirilmiş formda tedavi edilebilmesini sağladığını anlattı.
Gelişen teknolojiyle “erken teşhis”in bile öncesine gidilebileceği, yani hastalığın ortaya çıkma muhtemelliğine karşı hareket edilmeye başlanacağını lisana getiren Dündar, araştırmacıların, GlakoLens’in önleyici hekimlikte de örnek oluşturacağını söyledi.
“Önümüzdeki 4-5 ayda laboratuvar şartlarındaki testler tamamlanacak”Prof. Dr. Arda Deniz Yalçınkaya, Şubat 2017’de kurulan GlakoLens’in, ACT VC’den aldığı yatırımın yanı sıra bir Eurostars projesiyle de desteklendiğini belirterek, geliştirilen eserin, “göz tansiyonunu algılayan kontak lens kısmı”, “algılanan bilgilerin kablosuz formda aktarılması için kullanılan elektronik bölüm” ve “kullanıcı arayüz yazılımı” şeklinde üç ana bileşenden oluştuğunu anlattı.
Kontak lensin birinci prototiplerinin üretildiğini, okuma elektroniği ve yazılımın ise tamamlanma etabında olduğunu lisana getiren Yalçınkaya, bundan sonraki süreçleri şöyle aktardı:
Manuel ölçüm yapmıyor
“Medikal bir eser geliştirdiğimizden ve küresel olmayı hedeflediğimizden sonraki adımlarımız CE sertifikası ve FDA dokümanlarını almak olacak. Önümüzdeki 4-5 aylık süreçte laboratuvar şartlarındaki testler tamamlanacak. Akabinde eserin performansını Hayat Bilimleri ve Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde gerçekleştireceğimiz hayvan deneyleri aracılığıyla değerlendireceğiz. Klinik etapları medikal danışmanlarımızla planlıyoruz.”
Yalçınkaya, “Geliştirdiğimiz aygıt manuel ölçüm yapmıyor. Otomatik olarak 24 saat data toplayabileceğinden doktorlara ve hastalara direkt kolaylık sağlayacak, bilgiler doğrultusunda şahsî tedavi sistemleri ortaya çıkabilecek ve maliyeti düşük olduğu için misal eserlerden farklılaşacak.” dedi.
Prof. Dr. Arda Deniz Yalçınkaya, GlakoLens’in gelecekteki çalışmaları ortasında yara güzelleşmesini ve enfeksiyon durumunu takip eden akıllı yara bantları olabileceğini bildirdi.
“Günlük faaliyetler esnasında bilgi toplamak daha nötr sonuçlar verecek”Özgür Kaya ise bilgilerin kaydedilmesi için cep telefonundan daha hafif taşınabilir bir aygıt tasarladıklarını söz ederek, “Hastanın günlük faaliyetlerine devam ederken geliştirdiğimiz göz holteri ile tertipli ölçüm yapılması kıymetli. Hasta, muayene için doktora gittiğinde hastane ortamı psikolojisine çeşitli tesirlerde bulunabilir ve ‘beyaz önlük etkisi’ ortaya çıkabilir. Örneğin, hasta kaygılı ve gergin olduğunda tansiyonu daha da yükselebilir. Doğal olarak göz tansiyonu ile alakalı bilgiler etkilenebilir. Günlük faaliyetler gerçekleştirildiği esnada data toplamak daha nötr sonuçlar verecektir.” diye konuştu.
Sertifika alımı ve belgelendirme çalışmalarının değerine işaret eden Kaya, şunları söyledi:
“Kalite İdare Sistemi kurumsal yapılar için pahalı. Sonuçta bedene taktığınız rastgele bir aygıt risk oluşturmakta. Bu yüzden üreteceğiniz aygıtın inançlı ve aktif olduğunu göstermelisiniz. Eserden kazanacağınız avantaj, yarattığınız riskten daha fazla olmalı. Bu güvenlik kısmını laboratuvar testleriyle değerlendirip belgeleyeceğiz. Öte yandan eserin performansını başta hayvanlar sonrasında beşerler olmak üzere canlılar üzerinde değerlendirmeniz gerekiyor.”
