Dünyamızın uydusu olan Ay hakkındaki çalışmalar son süratle devam ettiriliyor. Bu bağlamda NASA, 1972 senesindeki Apollo görevinin ardından Artemis görevini asıllaştırmaya hazırlanıyor. Hatta firma, bu görevde astronotları kalkış alanına taşıyacak bir taşıt arayışına dahi girmişti. Ülkemizde dahi Türkiye Uzay Ajansı’ndan yetkililer Ay görevleri hakkında açıklamalar yapmıştı.
Herkes mevzubahisi uydumuz hakkında çalışmalar reelleştirip, yaradılışı ve toprak yapısı hakkında bilgiler elde etmeyi emellerken Çin’den daha evvel bildiğimiz bazı şeyleri deviren bir büyüme geldi. Bilgilere göre tahlilciler, geçtiğimiz senenin sonlarında hakikatleştirdikleri görevde öğrenilen en genç Ay kayası misalini buldu.
2020’nin aralık ayında Çin Milli Uzay Ajansı tarafından asıllaştırılan Chang’e-5 adlı görevde elde edilen misaller; Çinli, Avustralyalı, İsveçli ve Amerika Birleşik Devletleri’li tahlilciler tarafından incelendi. Toplamda 1,7kg Ay misalinin Dünya’ya getirildiği görev, 1976’da yapılandan bu yana bir ilk olma özelliğini de taşıyor.
Bu görevle elde edilen misaller, yüksek çözünürlüklü duyarlı iyon mikroprobuyla SHRIMP incelendi. 1970’lerde getirilen ilk Apollo misalleri araştırılırken kullanılan tekniklerin üzerine koyarak ilerlendi.
Çalışmaların sonunda ise bu volkanik kayaların 1,97 milyar yaşında olduğu bilindi. Bu da kendilerini daha evvel keşfedilen tüm Ay materyallerinden daha genç yapıyor.
Ay’ın ilk oluştuğu zamanlarda volkanik etkinlikler -tıpkı seyyaremizde olduğu gibi- oldukça yoğundu. Fakat daha evvel elde edilen volkanik kaya misallerini ve Ay kaynaklı meteorit yıkıntılarını araştıran bilim insanları, bu volkanik etkinliklerin çoğunun 3 ile 4 milyar sene evvel reelleştiğini söylüyor.
Volkanik etkinliklerin reelleşmesi için natürel olarak gezgenin içinde bir ısı hareketinin olması gerekir. Ay için de bu etkinliğin 2 milyar seneden çok evvel kaybedildiği düşünülüyordu. Bu da “Madem ısı etkinliği çok evvelden ortadan kalktı, bu volkanik misaller nasıl 2 milyar yaşında?” gibi sualleri doğuruyor.
Devam etmekte olan çalışmaların ana odağı bu suale ışık yakalamak. Mevzubahisi çalışmayla beraber hem Güneş sistemimiz hem de değişik seyyarelerdeki misaller hakkındaki bilgi birikimimiz büyük miktarda çoğalacak. Mevzu hakkındaki büyümeleri sizlere aktarıyor olacağız.
