Elon Musk’ın uzay nakliyeciliği şirketi SpaceX tarafından hayata geçirilen Starlink projesi, uzunca müddet boyunca meraklı gözler altında geliştirildikten sonra yaklaşık iki yıl evvel uygulamaya konmuştu. Dünyanın her yerinde süratli ve kesintisiz internet hizmeti sunmayı hedefleyen proje kapsamında binden fazla Starlink uydusu yörüngeye gönderildi bile. SpaceX’in şu an için yörüngeye 12 bin uydu gönderme müsaadesi bulunuyor.
Lakin Starlink’e yönelik önemli tenkitler mevcut. Rakip şirketler, bilhassa yörüngede yarattığı kirlilik ve oluşturduğu güvenlik riskleri sebebiyle SpaceX’i eleştiriyor. SpaceX’in bu mevzuda fazla ‘umursamaz’ bir hali var. Rakiplerden gelen kimi açıklamalarsa durumun bir nebze de olsa dikkate kıymet olduğunu gösteriyor.
‘Önce fırlat, sonra geliştir’ mantığı yörüngede risk oluşturuyor:
Ortalarında Viasat, OneWeb Küresel, Hughes Network Systems ve Boeing üzere isimlerin bulunduğu rakip şirketler, Elon Musk’ın uydularının kendi uydularının sinyallerini engellediğini argüman ediyor. Bir yandan da şirketin şu an için elinde tuttuğu 12 bin uydu müsaadesinin yörüngede oluşturacağı kirlilik öne çıkarılıyor. Üstelik SpaceX şu an 30 bin ekstra uydu yetkisi için de onay bekliyor. Nihayetinde, yörüngede sırf SpaceX’in 42 bin uydusu olması planlanıyor.
Tıpkı vakitte bir başka değerli argüman ise Starlink uydularının ‘evvel fırlat, sonra geliştir‘ mantığı ile üretilliyor olması. Bu bahse değinen OneWeb yetkililerinden Chris McLaughlin, “Uydularımızın her biri Ford Focus üzeredir; test edilir ve çalışır. Starlink uydularıysa Tesla üzere. Onları fırlatıyorlar ve sonra yükseltmeleri, düzeltmeleri, hatta büsbütün değiştirmeleri gerekiyor” sözlerini kullandı. Başlangıçta bu cinsten birtakım olaylar yaşanmış olsa da, gelen son bilgilere nazaran Starlink uydularının başarısızlık oranı şu an için yüzde 3. Bu da SpaceX’in bu argümanlar karşısında rahat davranmasına sebep oluyor.
Bir öbür rakip olan Viasat’ın kurucusu ve idare heyeti lideri Mark Dankberg ise bu hususta “Daha az uydunuz olmalı ve onları daha yetenekli kılmalısınız” sözleriyle tıpkı politikayı eleştiriyor. Dankberg, bu mevzuda geçmişte de birtakım ihtarlarda bulunmuş, Starlink’in yaratacağı uydu trafiğine dikkat çekmişti. Lakin bu ihtarlar çok da ciddiye alınmadı. Musk, bu ihtarlara karşılık olarak ”Starlink, Viasat’ın çıkarı için tehlike oluşturuyor, konu daha çok bu gibi’‘ sözlerini kullanmıştı.
Farklı şirketlerin uydularıyla çarpışma riskleri yaşanmış:
Argümanların sektörel rakip çarpışmasında bir adım öteye taşındığı nokta ise yaşanan birtakım kaza ihtimalleri. Savlara nazaran 2 Nisan’da bir Starlink uydusu, Oneweb’in işlettiği bir öbür uyduyla çarpışma noktasına geldi. OneWeb yetkililerinden McLaughlin, bu esnada Starlink mühendisleriyle bağlantıya geçtiklerini lakin karşılık olarak çarpışmayı önlemek için hiçbir şey yapılamayacağı bilgisini aldıklarını söyledi. Kazayı önlemek için Oneweb uydusunun hareket yapması gerekti.
Misal bir olay bildirimi de Avrupa Uzay Ajansı’ndan (ESA) geldi. 2019’da yaşanan olayda Starlink uydusu AB’nin işlettiği bir uydu ile çarpışmak üzereydi. Starlink ile irtibata geçme noktasında problemler yaşandığını ve sırf e-posta yoluyla ulaşabildiklerini tabir eden ESA yetkilileri de birebir cevabı aldı; yapacak bir şey yok.
Starlink projesinin ayrıntılarına göz atmak isterseniz:
