1940’lardan beri bilgisayarlar hayatımızın birçok alanında bizlere eşlik ediyorlar. Günümüze kadar farklı biçimlerde ve farklı boyutlarda karşımıza çıkan bilgisayarlar artık hayatımızın her alanındalar. Çoğunuz işlemci, anakart, grafik kartı üzere bilgisayar bileşenlerini daha evvel duymuşsunuzdur. Bilhassa bilgisayar kesimlerini kendileri alıp kendi bilgisayarını oluşturan kullanıcılar üstteki bileşenler hakkında bilgi sahibi olabilirler. Lakin bu kadar içli dışlı olduğumuz bu bilgisayar kesimleri hakkında yeteri kadar bilgiye sahip miyiz? Gelin bu sorunun yanıtını aşağıda arayalım.
Bilgisayarlar, isminden da anlaşıldığı üzere bilgiyi işleyen elektronik makinelerdir. Ham bir bilgiyi ya da datayı alır, çalıştırmaya hazır olana kadar saklar, sonrasında da çıktı olarak kullanıcıya verir.
Bilgisayarda yaptığımız bütün karmaşık süreçler bu üç süreçten oluşur: girdi, bellek, sürece ve çıktı.
Bilgisayarın çalışmasını sağlayan bileşenler
Bilgisayarın merkezi süreç ünitesi: İşlemci (CPU)
Bilgisayar birincil işini makinenin göremediğimiz bir kısmında, data girişini bilgi çıkışına dönüştüren bir denetim merkezinde yapar. Merkezi süreç ünitesi (CPU) olarak isimlendirilen bu denetim merkezi, depolanan program talimatlarını yürüten epey karmaşık, kapsamlı bir elektronik devre seti olarak isimlendirilir. Büyük ve küçük tüm bilgisayarlar, merkezi bir süreç ünitesine sahip olmalıdır.
Bilgisayarlar iki çeşit depolama kullanır: Birincil depolama ve ikincil depolama. CPU, hem talimatlar hem de datalar için ona başvurarak birincil depolamayla yahut ana bellekle yakın etkileşime girer. Bu nedenle, okumanın bu kısmı belleği, merkezi süreç ünitesi bağlamında sayılabilir. Lakin teknik olarak bellek CPU’nun bir kesimi değildir.
Merkezi Süreç Ünitesi (CPU) bir bilgisayardaki en kıymetli bileşen olarak kabul edilmesinin elbette bir nedeni var. CPU, talimatları işleyerek ve başka bileşenlere sinyal göndererek fonksiyonunu yerine getiren birden fazla süreci gerçekleştirir. CPU, bilgisayarın tüm ana kesimleri ortasındaki ana köprü olarak çalışıyor.
Süreksiz depolama alanı: RAM
RAM, bilgisayarlarımızın ve uygulamalarının süreksiz datalarını depolamak ve bunlara erişmek için kullandığı yüksek süratli bir depolama bileşenidir. Bilgisayarın kısa vadeli belleği olarak da isimlendirilebilir. Bilgileri HDD ya da SSD üzere depolama alanlarında saklamak yerine, programların daima kullandığı ortak bilgileri depolayarak çalışır.
Kısaca RAM, işletim sistemi ve yazılım uygulamaları tarafından kullanılan dataların, CPU’nun bu bilgileri süratli bir biçimde işleyebilmesi için bilgileri depoladığı bir bilgisayar bileşenidir. HDD ve SSD’nin bilakis, bilgisayar kapatıldığında RAM’de depolanan her şey kaybolur. Kullandığınız uygulamalara bağlı olarak, çoklukla bilgisayarın düzgün çalışması için muhtaçlık duyacağınız RAM depolaması, şahsa nazaran değişir. Ortalama bir bilgisayar kullanıcısıysanız 8 GB yetebilecekken, yüksek grafikli oyun oynuyor ya da ağır üretkenlik programları kullanıyorsanız 16 GB RAM’e muhtaçlık duyabilirsiniz.
Dataların saklandığı ve korunduğu: HDD
Sabit Disk Şoförü olarak da bilinen HDD, fotoğrafların, uygulamaların, evrakların, oyunların ve bu üzere dataların saklandığı bileşendir. HDD’ler hala kullanılıyor olsalar da, günümüzde bilgisayar kullanıcıları yüklü olarak daha süratli bir saklama ünitesi olan SSD’yi kullanıyorlar.
HDD’ler dataları manyetizma sayesinde saklarlar. Manyetik bir unsurdan üretilen parlak, dairesel plakasının her alanının mıknatıslanabilir olması bilgisayar depolamasında kullanılır. Zira manyetizma, bilgisayar kapatıldığında bile RAM’in tersine bilgiyi depolamaya devam eder. Tıpkı halde bilgisayarınız dışındaki cihazlarınızdaki depolamalar da yüklü olarak bu formda çalışır.
Bilgisayarın ana bileşeni olan Anakart
İsminden de anlaşılabileceği üzere anakart, bilgisayarın ana bileşenidir. Tüm bileşenler için bir slotu bulunan anakart, bu bileşenlerin birbirleriyle irtibat kurmasına müsaade verir. Tıpkı vakitte bütün bileşenlerin fonksiyon görebilmeleri için gücü de anakart dağıtır. Tek başına işe yaramayan anakart, bilgisayarın çalışması için olmazsa olmaz bir kesimdir.
Anakartın misyonu, bilgisayarın mikroişlemci yongasını barındırmak ve öteki her bileşenin ona bağlanmasına müsaade vermektir. Bilgisayarı çalıştıran ya da performansını artıran her şey ya anakartın bir modülüdür, ya da bir slot aracılığıyla anakarta takılır. Anakartlar, farklı boyutlardaki kasalara sığabilmek için farklı boyutlarda gelirler. Bilgisayarın performansını ve suratını artırmak için alınan tüm bileşenlerin anakart uyumluluğu denetim edilmelidir.
Monitöre 2D ve 3D çıktılar veren Grafik Kartı
Yazılım uygulamalarıyla birlikte çalışan CPU, manzara ile ilgili bilgileri grafik kartına gönderir. İşlenen dataların manzarasını oluşturmak için ekrandaki piksellerin nasıl kullanılacağına grafik kartı karar verir. Sonrasında bu datayı kablo aracılığıyla monitöre gönderir.
2 boyutlu ve 3 boyutlu görseller oluşturabilen grafik kartları, 3 boyutlu görseller için biraz daha uğraş harcarlar. 3 boyutlu bir manzara oluşturabilmek için grafik kartı evvel düz çizgilerden bir çerçeve oluşturur. Sonrasında manzarayı rasterleştirir (kalan pikselleri doldurur). Tıpkı vakitte aydınlatma, doku ve renk ekler. Bilhassa bilgisayar oyunlarının akıcı bir biçimde monitöre yansıması için bu süreçten bir saniyede yaklaşık 60 sefer gerçekleştirmesi gerekir. Bütün bu hesaplamaları yapacak bir grafik kartı olmadan, bu türlü bir iş yükü ile yalnızca işlemcinin başa çıkması epey güç olurdu.
Elektrik akımını sabit tutan Power Supply
Power Supply (ya da güç kaynağı), bilgisayarın elektronik sisteminin bel kemiğidir. Elektrik akımının sistemi beslemesini sağlayan güç kaynağı, kullanılan bileşenlere ve binanın elektrik durumuna nazaran seçilmelidir. Voltaj düzeyindeki dalgalanmalar, güç kaynağı sayesinde bilgisayarınızın bileşenlerine ziyan vermez. Güç kaynaklarına eklenen güç düzenleme fonksiyonu, kaynağı maliyetini arttırır lakin kullanıcıyı yeni bileşen alma zahmetinden de kurtarabilir.
