Türkiye de gayesini ay olarak belirleyen ülkeler ortasında yerini alırken, açıklamanın akabinde astronot sözcüğüne Türkçe karşılık ve “astronot” olma konusu da bir anda gündemde yerini aldı. Öbür ajansların çalışmalarına bakarak astronot olmanın kuralları hakkında bir bilgi sahibi olabiliriz.
Uzaya çıkmak için çıtayı nitekim de arşa çıkarmak gerekiyor. Fen ve mühendislik bilimlerinde en azından doktora etabına kadar gelmiş olmak, fizikî olarak belirli kaideleri karşılamak, projeye bağlı olarak birden fazla yabancı lisan bilmek ve uçuş tecrübesine sahip olmak üzere farklı kaideler bulunuyor.
Astronot olmanın kuralları nedir?
Astronot denildiğinde akla gelen birinci kurum elbette ki NASA. Geçmişte birinci astronotları ordu mensuplarından seçen ajans, o günden bu yana da birçok astronotu ordu mensuplarından devşirdi. Böylelikle kimi ihtiyaçları daha birinci etaptan karşılayan adaylarla çalışabildiler.
NASA’da astronot olmanın birinci kuralı ABD vatandaşı olmak. Haliye ülkemizin projesinde de birinci koşulun Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak biçiminde açıklanması kimseyi şaşırtmayacaktır. Sonrasında ise akademik marifetler geliyor.
Astronot adaylarının seçilmiş okullardan mühendislik, biyolojik bilimler, fizik, bilgisayar mühendisliği üzere fen ve mühendislik kollarında yüksek lisans derecesi yapmış olması gerekiyor. Listedeki okullar da hem girmesi hem bitirmesi hayli güç olan kurumlardan seçiliyor.
Teorik eğitim yetmez, pratik de lazım
Astronot olmak için bir öbür kural da iş başında deneyim sahibi olmak. Adayların en az 2 yıl boyunca ilgili oldukları alanda çalışmış olmaları ya da en az 1000 saat boyunca bir jet uçağı uçurmuş olmaları gerekiyor. Akabinde da NASA’nın uzun uçuşlar için belirlediği fizikî yeterliliğe erişmek gerekiyor.
Pekala bu kadar belgelenebilir maharet kâfi mi? Doğal ki hayır. Astronot adaylarının liderlik, grup çalışması ve bağlantı marifetinin de üst seviye olması gerekiyor. Sonuçta insanları dev bir tüpe koyup haftalar hatta aylar süren misyonlara göndermek bu işin en temelinde yer alıyor.
İnanması sıkıntı fakat bu kuralları taşıyan yüzlerce aday bulunuyor. 2016 yılında NASA’ya astronotluk için başvuranların sayısı tam 18 bin 300 olmuştu. Haliyle sonrasında bir de eleme basamağı bulunuyor. Böylelikle misyona en uygun şahıslar eğitime alınıyor.
Astronot elemeleri çok etaplı olarak gerçekleştiriliyor
Astronot elemelerinde bir biçimde koşulları sağlayıp aday havuzuna dahil olmak da kâfi değil. Sonrasında adayların hem sicili, hem de muvaffakiyet durumları ayrıntılı olarak inceleniyor. Bu incelemenin akabinde zati kaymak katman olan bu kümenin en düzgünleri görüşmeye çağrılıyor.
Birinci görüşmenin akabinde da adayların yarısı eleniyor. Geri kalan adaylar ikinci cins mülakat için çağrılıyor. İkinci mülakatın akabinde uygun bulunan adaylarla birlikte eğitim sürecine geçiliyor. Robotik kol kullanımı, uzay yürüyüşü çalışmaları, uzay istasyonu operatörlüğü üzere eğitimleri muvaffakiyetle tamamlayan adaylar astronot olarak görevlendiriliyor.
Astronot olmak görüldüğü üzere pek de kolay değil. Ayrıyeten bu ihtiyaçlar en temel seviyedeki çalışmalar için belirlenen kriterler. Farklı vazifeler için bu kaidelere yenileri de ekleniyor, mesela Milletlerarası Uzay İstasyonu’nda çalışacak bireylerin istasyon işçisi ile birebir lisanı konuşabilmesi gerekiyor. Yeniden de bir gün fezada bir Türk astronot göreceğimize inancımız tam.
